Πρόσφατα επισκέφθηκα την Βενετία. Εκεί βρίσκεται η ιστορική Γέφυρα των Στεναγμών η οποία χτίστηκε τον 16ο αιώνα για να συνδέει τα ανακριτικά δωμάτια με τα κελιά των φυλακισμένων. Οι κρατούμενοι περνούσαν από το φως στο σκοτάδι, ρίχνοντας μια τελευταία ματιά στην πόλη πριν χαθούν στις υπόγειες φυλακές. Σύμφωνα με την παράδοση , το δράμα της μεταφοράς των φυλακισμένων , μαρτυρούνταν από τους στεναγμούς των φυλακισμένων , εξού και το όνομα.Ο συμβολισμός αυτού του περάσματος , από την ελευθερία στη «φυλάκιση» , μοιάζει αναπάντεχα με τον κύκλο της οικονομικής ζωής στην Κω.
Στο νησί, κάθε χρόνο διανύουμε μια δική μας «γέφυρα»: το καλοκαίρι βρίσκεται στο φωτεινό άκρο, με επιχειρήσεις που λειτουργούν στα όρια, παραγωγή πλούτου σε συμπιεσμένο χρόνο και ένταση που θυμίζει μικρή μητρόπολη. Μόλις όμως κλείσει η σεζόν, η αγορά περνά στο σκοτεινό άκρο , εκεί όπου η ζήτηση σχεδόν εξαφανίζεται, η ρευστότητα στενεύει και η επιχειρηματική σκέψη συχνά επιστρέφει στην επιβίωση αντί στη στρατηγική.
Η εποχικότητα δεν είναι απλώς ένα χαρακτηριστικό της δικής μας τοπικής οικονομίας. Είναι ένας μηχανισμός που επηρεάζει τη νοοτροπία, τις αποφάσεις, την ταυτότητα και την κουλτούρα των επιχειρήσεων και γι’ αυτό έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από όση συνήθως της αποδίδουμε.
Τα στοιχεία για το Νότιο Αιγαίο αποκαλύπτουν θεαματικές επιδόσεις. Το 2024 η Περιφέρεια κατέγραψε τη μεγαλύτερη μέση δαπάνη ανά ταξίδι στην Ελλάδα: 863,6 ευρώ, αυξημένη κατά 20,1%. Η μέση δαπάνη ανά διανυκτέρευση έφτασε τα 111 ευρώ, ενώ η μέση παραμονή άγγιξε τις 6,8 ημέρες, σημαντικά υψηλότερη από τον εθνικό μέσο όρο. Οι τουριστικές εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 21,5%, επιβεβαιώνοντας ότι η περιοχή παραμένει στην κορυφή της χώρας.
Ωστόσο, αυτός ο πλούτος παράγεται σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Στην Κω, οι περισσότερες επιχειρήσεις συγκεντρώνουν το 80–85% του ετήσιου τζίρου τους μέσα σε δέκα περίπου εβδομάδες. Τα έσοδα αυτά πρέπει να καλύψουν δώδεκα μήνες υποχρεώσεων: μισθώματα, δάνεια, εισφορές, προμηθευτές, συντήρηση, ανακαινίσεις, ψηφιοποίηση.
Η συμπίεση αυτή μοιραία δημιουργεί ένα «μήνυμα κινδύνου»: τρέξε όσο αντέξεις τώρα, γιατί ο χειμώνας έρχεται. Αυτό αναπόφευκτα περιορίζει την επενδυτική διάθεση και ωθεί τις επιχειρήσεις να λειτουργούν με βραχυπρόθεσμη οπτική. Με άλλα λόγια, το καλοκαίρι δίνει δύναμη, αλλά δεν δίνει σταθερότητα.
Η Eurostat δείχνει ότι στις παραθεριστικές περιοχές της Ε.Ε. πάνω από το 40% των διανυκτερεύσεων συγκεντρώνεται σε δύο μήνες. Το μοτίβο αυτό αντικατοπτρίζεται πλήρως στην Κω, όμως τα στατιστικά δεν αποτυπώνουν το σημαντικότερο: το ψυχολογικό βάρος της χειμερινής περιόδου.
Τον χειμώνα, το νησί αλλάζει ρυθμό. Οι δρόμοι αδειάζουν, τα καταστήματα κλείνουν, οι κοινωνικές αφορμές αραιώνουν. Όσοι εργάζονται σε εξαντλητικούς θερινούς ρυθμούς βρίσκονται ξαφνικά σε μια καθημερινότητα χωρίς στόχο, χωρίς ζήτηση, χωρίς αίσθηση θετικής κίνησης. Αυτή η μετάβαση μοιάζει με «ψυχική αποσυμπίεση» που δεν ξεκουράζει , απεναντίας κουράζει.
Η κοινωνική αυτή συρρίκνωση μειώνει τη διάθεση για δημιουργία, αποδυναμώνει τη στρατηγική σκέψη και οδηγεί την επιχείρηση σε κατάσταση αναμονής. Η αναμονή είναι ο χειρότερος αντίπαλος της επιχειρηματικότητας. Χωρίς σταθερό χειμερινό υπόβαθρο, οι επιχειρήσεις λειτουργούν με μειωμένη αυτοπεποίθηση και περιορισμένο ορίζοντα. Η ψυχολογική πλευρά της εποχικότητας είναι εκείνη που καθορίζει πόσο μακριά μπορεί να πάει μια επιχείρηση και συνήθως, την κρατά πιο πίσω απ’ όσο νομίζουμε.
Με τα χρόνια, η εποχικότητα έχει γίνει ,όχι μόνο οικονομικό φαινόμενο αλλά κουλτούρα λειτουργίας. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το καλοκαίρι «τρέχουμε όσο αντέχουμε», τον χειμώνα «μαζευόμαστε όσο χρειάζεται», η επένδυση εξαρτάται από το πώς πήγε η σεζόν, η επιχειρησιακή ταυτότητα διαμορφώνεται από την αιχμή και όχι από τη διάρκεια, η στρατηγική δεν απαντά στο πού θέλουμε να πάμε αλλά στο πώς θα βγάλουμε τη χρονιά.
Όταν ένας επιχειρηματικός κύκλος κινείται μεταξύ έντασης και απραξίας, οι τρεις πυλώνες κάθε σοβαρής στρατηγικής , «ποιοι είμαστε» , «πού θέλουμε να πάμε», «πώς θα φτάσουμε εκεί», μοιραία αποδυναμώνονται. Η επιχείρηση χάνει τη συνοχή της και λειτουργεί σαν μηχανή που ανάβει και σβήνει, αντί να λειτουργεί με συνέχεια και συνέπεια. Η εποχικότητα, δεν περιορίζει μόνο τη ρευστότητα , περιορίζει την ίδια την ταυτότητα των επιχειρήσεων.
Το ζητούμενο δεν είναι να εξαφανιστεί η εποχικότητα , αυτό την πρακτικά προυποθέτει αλλαγή τουριστικού μοντέλου , οπότε πρακτικά δεν γίνεται, τουλάχιστον προς το παρόν. Το ζητούμενο είναι η εποχικότητα , να σταματήσει να ορίζει την κουλτούρα μας.
Ο χειμώνας δεν πρέπει να είναι περίοδος αδράνειας, αλλά περίοδος αναθεώρησης, εκπαίδευσης, οργάνωσης και σχεδιασμού. Παράλληλα, οι κάτοικοι οφείλουν να στηρίξουν τις τοπικές επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις να στηρίξουν τους κατοίκους. Μόνο έτσι διατηρείται μια οικονομική και κοινωνική βάση σταθερή.
Η Κως έχει δυναμική , έχει φυσική ομορφία , έχει επιχειρηματίες που μπορούν να πάνε πιο μακριά. Η Γέφυρα των Στεναγμών θα συνεχίσει να υπάρχει. Το ερώτημα είναι αν θα τη διασχίζουμε κάθε χρόνο με στεναγμό ή με προοπτική.
* Το παραπάνω κείμενο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη.Για την σύνταξη και διόρθωση του παρόντος, έγινε χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
*Ο Βασίλης Βογιατζής MSc , είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός Α’ Τάξης , ιδρυτής της Λογιστικής εταιρείας VoyiatzisGroup , με έδρα την Κω.