ΤΟΠΙΚΑ

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα,  αντηχούσαν στις γειτονιές οι παιδικές φωνές.  Αυτές τις Άγιες ημέρες, νοσταλγικές αναμνήσεις μας κατακλύζουν, σαν ξαφνική μπόρα. ‘Σηκωθείτε, νιφτείτε, ντυθείτε, για να πάμε στη Εκκλησιά’.  φώναζε η μητέρα. Το  λαγήνι στομωμένο, με το Καλύμνικο σφουγγάρι και γεμάτο με νερό, από το διπλανό πηγάδι, ήταν ακουμπισμένο στο πεζούλι. Περίμενε τα παιδιά, να νιφτούν και μετά να βάλουν τα καλά τους.  Τα  ρούχα ήταν  πλυμένα, στη σκάφη ή στον ποταμό Καπηλιανό, και σιδερωμένα με τον καρβουνιάρη, το βαρύ σίδερο, με τα ψιλά κάρβουνα. Όλη  η οικογένεια ετοιμάζονταν να ντυθεί, αφού πρώτα έκανε το μπάνιο της στη σκάφη, με το κιτρινωπό φως της λάμπας πετρελαίου κρεμασμένης, στον τοίχο.  Αχάραγα  θα άρχιζε η μετά-μεσονύχτια  Θεία Λειτουργία της Γεννήσεως του Χριστού.                            Ένα ανθρωπινό ποτάμι με τα φαναράκια στο χέρι ανηφόριζαν μέχρι την Εκκλησιά των Ασωμάτων Αρχαγγέλων. Όσο  ο καλόγερος ή νεωκόρος, στο πανύψηλο καμπαναριό,  χτυπούσε χαρμόσυνα την καμπάνα, ο Ιερέας με τους ψάλτες υμνούσαν, με τους μελίρρυτους Βυζαντινούς ύμνους την Θεία Γέννηση του Θεανθρώπου.  ‘Χριστός γεννάτε δοξάσατε.’  ‘Δεύτε είδωμεν πιστοί, που εγεννήθη ο Χριστός΄. ‘Δόξα εν υψίστοις  Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία. Όταν πια τελείωνε ο Εκκλησιασμός και ο παπά Δημήτρης, μοίραζε το αντίδωρο, οι κάτοικοι του ορεινού  χωριού, αντάλλασαν ευχές και στα πρόσωπα  των παιδιών, το χαμόγελο έλαμπε από χαρά. Φωτισμένα  από  το αδύναμο φως της κανδήλας και το κιτρινωπό των κεριών, έπαιρναν μαζί τους μαζί με την ευλογία και την ευωδιά από το μοσχολίβανο,  στο θυμιατήρι του Ιερέα. Φορούσαν όλοι χοντρά ρούχα, αφού ο Δεκέμβριος είχε πάντα τσουχτερό κρύο και βροχή  να δώσει.  Είχε χαράξει πια η αυγή και όλοι επέστρεφαν με τις οικογένειες,  στα χαμηλόκτιστα, καλό ασπρισμένα και νοικοκυρεμένα σπιτικά τους.         Οι άνδρες λεσπέρηδες οι περισσότεροι, αφήναν τις αγροτικές δουλειές και τον κάματο της γης στην άκρη, για να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα.  Είχαν  φροντίσει τα ζώα στο ντάμι και τα είχαν ασφαλίσει καλά,  στο στάβλο.  Το μεσημεράκι όλη η οικογένεια, θα μαζευτεί γύρω από το στρογγυλό,  χαμηλό τραπέζι, το σινί, για να πασκάσουν μετά την Χριστουγεννιάτικη νηστεία,  ‘την πούλα,’ τη γεμιστή την κότα, ψημένη στον ξυλόφουρνο. Η μάνα είχε παράλληλα  φροντίσει να φτιάξει το γεμιστό, μαζί με το Χριστόψωμο και να τα ψήσει μαζί με τον γιορτινό μπακλαβά, στον  φούρνο. Για αυτό φορτώθηκε και κουβάλησε, τα ξύλα και τα τσάκνα, από τη διπλανή ρεματιά,  στους πρόποδες του βουνού Δίκαιος. Στο γιορτινό τραπέζι, πρωταγωνιστής  το ντόπιο, κόκκινο κρασί, από τους εύφορους αμπελώνες του χωριού. Έπειτα   μικροί και μεγάλοι, θα γευτούν τον παραδοσιακό, σιροπιαστό μπακλαβά, μαζί  με τα μελωμένα φοινίκια και τους κουραμπιέδες, λουσμένους στη ζάχαρηάχνη. Τα παιδιά είναι  χαρούμενα, αφού έχουν Σχολικές διακοπές και  παίζουνξέγνοιαστα.      Από  βραδύς είπαν  τα Κάλαντα από σπίτι, σε σπίτι, κρατώντας ένα αυτοσχέδιο τρυγονάκι ή και καραβάκι. Όργωναν τα χωμάτινα σοκάκια, στη γειτονιά και την πλημύριζαν με τα μελωδικά Κάλαντα, φορώντας χοντρά ρούχα, σκούφους και γάντια, που τους έπλεξε  η  γιαγιά. Το απόγευμα η νοικοκυρά, θα βάλει σε ένα πιάτο γιορτινά γλυκίσματα και θα τα πάρει στη γειτόνισσα. Το  βραδάκι άρχιζαν οι γιορτινές αποσπερίδες. Κρατώντας το πιάτο με τα γλυκά, η μάννα και  ένα μπουκάλι με κρασί ή σπιτικό  λικέρ, με την ευχετήρια κάρτα καρφιτσωμένη επάνω, ο πατέρας, πήγαιναν στην βραδινή βεγγέρα. Έπρεπε να ευχηθούν, τα Χρόνια Πολλά στον Μανώλη,   στον Χρίστο, στη Βηθλεέμ και στη Χριστίνα.  Οι γυναίκες τότε θα τρατάρουν την ανδροπαρέα, φτιάχνοντας μεζεδάκια και προσφέροντας ξηροκάρπια, όπως αμύγδαλα, καρύδια, ξερά σύκα και σταφίδες, για την κρασοκατάνυξη.             Οι άνδρες όσοι δεν πήγαν χρονιάρα μέρα,  στα ανδροκρατούμενα καφενεία, απολάμβαναν τα κεράσματακαι την επίσκεψη. Μαζί μεάλλους μουσαφίρηδες, κρατώντας τοκεχριμπαρένιο κομπολογάκι, στα ροζιασμένα τους χέρια και το αυτοσχέδιο τσιγάρο, παρά τις δυσκολίες και την αγρανάπαυση του χειμώνα, θα κουβεντιάζουν ασταμάτητα, πότε για τα ζοφερά γεγονότα του τελευταίου πολέμου και την Γερμανική κατοχή και πότε για το φετινό μαξούλι, δηλαδή, τη σοδιά της ελιάς και για τα γεννήματα, που θα τους φέρει η μάννα γη.              Τα παιδιά καθισμένα στην πεζούλα, δίπλα στο αναμμένο τζάκι, κάτω από το ωχρό φως της λάμπας, παίζουν  τα πεντόβολα, τον  μίτο, την  πιπεριά ή λένε παραμύθια και φανταστικές ιστορίες. Ωστόσο   έχουν φροντίσει να έχουν στολίσει το δέντρο τους στο σπίτι,  αλλά και στο Σχολείο.  Ένα κλαδί από κυπαρίσσι είναι αρκετό ώστε  του κρέμασαν αυτοσχέδια στολίδια, φτιαγμένα από  ασημόχαρτο καραμέλας και σοκολάτας. Τύλιξαν  στο χρυσόχαρτο και μερικά καρύδια, τα κρέμασαν στο δέντρο  και του πέρασαν  και μερικές χρωματιστές, χάρτινες γιρλάντες.  Άλλα  παιδιά πάλι  στόλισαν ένα καραβάκι,  δείχνοντας έτσι, ότι στην γιορτινή παράδοση τον νησιωτών, τον πρώτο λόγο έχουν η ναυτικοί και η θάλασσα. Όσο για τις γυναίκες, αυτές φόρεσαν τις πολύχρωμες φούστες και την κλαδωτή μαντήλα.  Έβαλαν  το γιορντάνι με τα πεντόλιρα, δώρα  του γάμου τους, πέρασαν τα  μαλαματένια   βραχιόλια στα χέρια και τις χρυσές  βέργες  στα αυτιά τους και καμάρωναν.  Αντάλλασαν  κουβεντούλες και ευχές, με  συγγενείς,  φιλενάδες,  κουμπάρες και  γειτόνισσες και όλες κατέληγαν σε μια ευχή.    Χρόνια  Πολλά και Καλές Γιορτές. Ξανθίππη Αγρέλλη  

Μια βαθιά ανθρώπινη και συγκινητική ιστορία αλληλεγγύης ήρθε στο φως μέσα από τις δηλώσεις της Μαρίας Κοντογεώρη, εκπροσώπου του συλλόγου «Φλόγα», η οποία μίλησε την Τρίτη 23 Δεκεμβρίου 2025 στο Βήμα της Κω και στο Ράδιο Πρώτο 91.5.Όπως περιέγραψε, δέχτηκε τηλεφώνημα από κρατούμενους των φυλακών Κω, οι οποίοι συγκέντρωσαν από το υστέρημά τους το ποσό των 200 ευρώ, με μοναδικό σκοπό να στηρίξουν τα παιδιά και τις οικογένειες που δοκιμάζονται από νεοπλασματικές ασθένειες.Η ίδια επισκέφθηκε το Σωφρονιστικό Κατάστημα Κω, όπου συναντήθηκε με την κοινωνική λειτουργό και τους κρατούμενους, βιώνοντας  όπως ανέφερε –μια εμπειρία που θα τη συνοδεύει για πάντα.Σε ανάρτησή της, η Μαρία Κοντογεώρη περιγράφει αναλυτικά το πώς ξεκίνησαν όλα:«ΔΕΝ ΕΧΩ ΛΟΓΙΑΠροχθές με καλούσαν στο κινητό μη έχοντας αριθμό και όνομα και έγραφε (Άγνωστο). Δεν θα απαντούσα, καθώς συμβαίνουν διάφορα, αλλά με καλούσαν και την επόμενη ημέρα.Αποφάσισα να απαντήσω και ακούω μια ανδρική φωνή να μου λέει: “Συγγνώμη για την επιμονή μου, λέγομαι …, σας έπαιρνα και χθες αλλά δεν βγαίνει αριθμός γιατί σας τηλεφωνώ μέσα από τις φυλακές, από καρτοτηλέφωνο”.Ένιωσα λίγο κάπως η αλήθεια και ευγενικά του λέω: “Πείτε μου πώς μπορώ να σας βοηθήσω;”»Η απάντηση, όπως λέει, την συγκλόνισε:«Όλοι μαζί οι κρατούμενοι έχουμε μαζέψει μερικά χρήματα. Δεν είναι πολλά, αλλά θέλουμε να τα προσφέρουμε στα παιδιά. Βούρκωσα… είχα καιρό να συγκινηθώ έτσι!»Ακολούθησε η επίσκεψή της στις φυλακές Κω, όπου γνώρισε από κοντά τον άνθρωπο που είχε την πρωτοβουλία της συγκέντρωσης:«Πήγα λοιπόν, γνώρισα την κοινωνική λειτουργό και τον κύριο…, πατέρα τριών παιδιών, κρατούμενο των φυλακών της Κω, ο οποίος είχε την πρωτοβουλία να μαζέψουν το υστέρημά τους.Βουρκωμένοι και συγκινημένοι είπαμε δύο λόγια, ανταλλάξαμε ευχές και τους ευχαρίστησα για την πράξη τους.»Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στο βλέμμα του ανθρώπου που της τηλεφώνησε, το οποίο  όπως είπε και δημόσια δεν θα ξεχάσει ποτέ:«Ο άνθρωπος αυτός είχε το πιο καθαρό βλέμμα που έχω δει.»Βγαίνοντας από το σωφρονιστικό κατάστημα, όπως περιγράφει, ενημερώθηκε και για τις ανάγκες των κρατουμένων:«Βγαίνοντας έξω, η κυρία Χριστίνα μου ανέφερε πως οι κρατούμενοι το σκέφτηκαν μόνοι τους και με έψαξαν… Νομίζω δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή την ημέρα! Επίσης μου ανέφερε πως έχουν πραγματικά ανάγκη από ρούχα και παπούτσια.»Η ανάρτηση της Μαρίας Κοντογεώρη προκάλεσε ένα τεράστιο κύμα αγάπης και αλληλεγγύης από όλη την Ελλάδα. Δεκάδες πολίτες επικοινώνησαν μαζί της, προσφέροντας βοήθεια για τους κρατούμενους, ενώ ήδη έχουν αρχίσει να φτάνουν πακέτα με τρόφιμα.Λίγο αργότερα, με νέα ανακοίνωση, διευκρινίστηκαν οι λεπτομέρειες για τη συγκέντρωση ειδών πρώτης ανάγκης:«Ανακοίνωση για τους κρατούμενους των φυλακών Κω.Καλημέρα σας, μόλις μιλήσαμε με την κα. Μπουρλέση, κοινωνική λειτουργό, και η απόφαση από τον Διευθυντή είναι:Μόνο 23/12 και 24/12, και ώρα 9:00 – 11:00 το πρωί, μπορείτε να παραδώσετε πράγματα στον φύλακα στην είσοδο ώστε να γίνει ο έλεγχος. Λόγω αυστηρού πρωτοκόλλου των φυλακών, δεν ενδείκνυται η παραλαβή δεμάτων από άλλα μέρη.Τα πράγματα που χρειάζονται οι κρατούμενοι του νησιού μας είναι ρούχα, παπούτσια, εσώρουχα και κάλτσες, μόνο για ενήλικες άνδρες. (Όχι κουβέρτες).»Κλείνοντας, η Μαρία Κοντογεώρη απηύθυνε ένα συγκλονιστικό μήνυμα ανθρωπιάς και ευγνωμοσύνης:«Θέλω να πω ένα τεράστιο ευχαριστώ για την απήχηση και την ανταπόκριση.Να μείνετε έτσι όπως είστε, μην αλλάξετε τίποτα.Γιατί όταν παίρνουμε, γεμίζουν τα χέρια μας, και όταν δίνουμε, γεμίζει η καρδιά μας.Τα χέρια που προσφέρουν είναι πιο ιερά από αυτά που προσεύχονται.Σας αγαπώ πολύ και σας ευχαριστώ ξανά για τον όμορφο χαμό που κάνατε.Καλά Χριστούγεννα, καλές γιορτές!»Μια πράξη προσφοράς που ξεκίνησε από τις φυλακές Κω και κατάφερε να φωτίσει τις γιορτές με ανθρωπιά, αξιοπρέπεια και αλληλεγγύη.Σάντυ Λαδικού

Η συζήτηση για τη βιώσιμη μετακίνηση στα νησιά συνήθως ξεκινά από την ανάγκη και καταλήγει στην ευχή. Στην περίπτωση των Δωδεκανήσων όμως, το κείμενο της διοικητικής απόφασης δίνει μια πιο χειροπιαστή εικόνα, με αριθμούς, ημερομηνίες και δεσμεύσεις που μετατρέπουν την πολιτική στόχευση σε συγκεκριμένη πράξη. Στο επίκεντρο βρίσκεται η ένταξη της πράξης «Βιώσιμη μικροκινητικότητα μέσω συστήματος κοινόχρηστων ποδηλάτων σε Δήμους της Χώρας (εκτός Δήμων Μητροπολιτικών Κέντρων) Β’ ΦΑΣΗ» στο πρόγραμμα «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή 2021-2027».Η απόφαση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τους δήμους των Δωδεκανήσων που περιλαμβάνονται στους δικαιούχους, γιατί βάζει στο τραπέζι όχι μόνο τη χρηματοδότηση αλλά και τους κανόνες λειτουργίας, τις υποχρεώσεις και τους κινδύνους που συνοδεύουν ένα έργο που θα κριθεί στην καθημερινή του εφαρμογή.Το συνολικό κόστος της πράξης αποτυπώνεται με ακρίβεια, με συνολική δημόσια δαπάνη 35.277.664,68 και ιδιωτική συμμετοχή 0,00, κάτι που μεταφράζεται σε πλήρη κάλυψη από δημόσιους και ευρωπαϊκούς πόρους, με την πράξη να εγγράφεται στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.Στην καρδιά του σχεδιασμού βρίσκεται ένα σχήμα που απλώνεται σε 118 δήμους, με 233 υποέργα συνολικά, καθώς κάθε δήμος συμμετέχει υποχρεωτικά με τουλάχιστον 1 υποέργο για την υλοποίηση της δράσης, ενώ υπάρχει και δυνατότητα πρόσθετου υποέργου για συμβουλευτική υποστήριξη.Οι δήμοι των Δωδεκανήσων που περιλαμβάνονται και τα ποσά που τους αντιστοιχούνΣτο κομμάτι που αφορά στα Δωδεκάνησα, η απόφαση καταγράφει 4 δήμους ως δικαιούχους με συγκεκριμένη κατανομή δημόσιας δαπάνης ανά δήμο. Πρόκειται για μια εικόνα που ξεφεύγει από το γενικόλογο επίπεδο και δίνει μέτρο σύγκρισης ανά νησί.Για τον Δήμο Ρόδου προβλέπεται δημόσια δαπάνη 441.996,28 ευρώ.Για τον Δήμο Κω προβλέπεται δημόσια δαπάνη 317.930,56 ευρώ.Για τον Δήμο Καλυμνίων προβλέπεται δημόσια δαπάνη 255.931,80 ευρώ.Για τον Δήμο Λέρου προβλέπεται δημόσια δαπάνη 241.900,55 ευρώ.Οι όροι λειτουργίας που κάνουν τη διαφορά για τα νησιάΤο πιο κρίσιμο σημείο σε τέτοιες παρεμβάσεις είναι αν το σύστημα θα είναι πραγματικά δημόσιο αγαθό ή αν θα λειτουργήσει ως περιορισμένη υπηρεσία. Η απόφαση βάζει καθαρό κανόνα, τα ποδήλατα πρέπει να διατίθενται στους πολίτες δωρεάν, ανοιχτά, με διαφάνεια και χωρίς διακρίσεις έως το πέρας της οικονομικής ζωής του εξοπλισμού, και αυτό πρέπει να αποτυπώνεται ρητά στον Κανονισμό Λειτουργίας του Συστήματος Κοινόχρηστων Ποδηλάτων κάθε δήμου.Αυτός ο όρος έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στα νησιά των Δωδεκανήσων, όπου οι μετακινήσεις επηρεάζονται από εποχικότητα, τουρισμό, στενούς οδικούς άξονες και υψηλή πίεση στο κέντρο των πόλεων κατά τους μήνες αιχμής. Η δωρεάν διάθεση, όταν εφαρμόζεται με σωστή οργάνωση, μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο αποσυμφόρησης για μικρές διαδρομές, ειδικά σε περιοχές όπου η στάθμευση είναι περιορισμένη και η κυκλοφορία βαριά.Παράλληλα, το έργο προβλέπει ολοκληρωμένες ψηφιακές εφαρμογές χρήσης και πληροφόρησης πολιτών, καθώς και πλατφόρμα διαχείρισης υπηρεσιών και δεδομένων μικροκινητικότητας, μαζί με τον αναγκαίο εξοπλισμό software και hardware. Αυτή η διάσταση είναι καθοριστική, γιατί στα νησιά η αξιοπιστία ενός συστήματος κοινόχρηστων ποδηλάτων κρίνεται στο αν ο χρήστης βρίσκει διαθέσιμο ποδήλατο, αν γνωρίζει πού να το παραλάβει και πού να το επιστρέψει, αν η εφαρμογή λειτουργεί σταθερά και αν υπάρχει τεχνική υποστήριξη όταν προκύπτει πρόβλημα. Πηγή:www.dimokratiki.gr