Η επιλογή της νομικής μορφής μιας εταιρείας αποτελεί κρίσιμη απόφαση για κάθε επιχειρηματία ή ομάδα επιχειρηματιών που επιθυμούν να ξεκινήσουν μία επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Η νομική μορφή που θα επιλεγεί δεν επηρεάζει μόνο τη δομή και τη λειτουργία της επιχείρησης, αλλά και τη φορολογική αντιμετώπιση, τη διοικητική ευελιξία, τη χρηματοδότηση και την ευθύνη των εταίρων. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε τους βασικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή της νομικής μορφής εταιρείας στην Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές, νομικές και διοικητικές παραμέτρους.
Το Μέγεθος και η Φύση της Επιχείρησης
Ο πρώτος και πιο θεμελιώδης παράγοντας που επηρεάζει την επιλογή της νομικής μορφής είναι το μέγεθος και η φύση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Οι μικρές επιχειρήσεις, όπως καταστήματα λιανικής πώλησης ή ελεύθεροι επαγγελματίες, συχνά επιλέγουν απλούστερες μορφές, όπως η ατομική επιχείρηση ή οι προσωπικές εταιρείες ( Ο.Ε. , Ε.Ε.) Αυτές οι μορφές απαιτούν λιγότερες και πιο απλές διαδικασίες για να λειτουργήσουν. Αντίθετα, οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις με αυξημένες ανάγκες σε κεφάλαια και επενδύσεις προτιμούν πιο σύνθετες μορφές, όπως οι ανώνυμες εταιρείες (Α.Ε.) , οι Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες (Ι.Κ.Ε.) ή οι εταιρείες περιορισμένης ευθύνης (Ε.Π.Ε.). Η φύση της δραστηριότητας παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, οι δραστηριότητες υψηλού κινδύνου, όπως οι κατασκευές , μπορεί να απαιτούν μορφές που περιορίζουν την προσωπική ευθύνη των εταίρων, αλλά γι’ αυτόν τον λόγο οι επιχειρηματίες να απορρίψουν τις προσωπικές εταιρείες.
Η Έκταση της Ευθύνης
Η ευθύνη των ιδρυτών ή των μετόχων είναι ένας από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες για την επιλογή της νομικής μορφής. Σε μορφές όπως η Α.Ε. ή η Ι.Κ.Ε., για τις εταιρικές υποχρεώσεις ευθύνεται μόνο η εταιρεία με την περιουσία της. Η ευθύνη των εταίρων είναι μέχρι το ύψος των κεφαλαίων τους , ενώ οι διαχειριστές ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα έναντι της Φορολογικής Διοίκησης για τους φόρους που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες . Αυτή η επιλογή είναι ιδανική για επενδυτές που θέλουν να προστατεύσουν την προσωπική τους περιουσία. Αντίθετα, σε μορφές όπως η Ο.Ε. ή η Ε.Ε. (προσωπικές εταιρείες ), οι εταίροι φέρουν προσωπική και απεριόριστη ευθύνη για τα χρέη της επιχείρησης. Οι εταίροι ευθύνονται απεριόριστα και «εις ολόκληρον» για τις εταιρικές υποχρεώσεις, εφόσον είναι ομόρρυθμοι. Εφόσον είναι ετερόρρυθμοι ευθύνονται μέχρι το ύψος της εισφοράς τους. Η επιλογή μεταξύ περιορισμένης και απεριόριστης ευθύνης συχνά εξαρτάται από το επίπεδο κινδύνου που είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν οι ιδρυτές. Στην ατομική επιχείρηση δεν υπάρχει καμία προστασία σε περίπτωση αποτυχίας, η οικονομική κατάσταση της επιχείρησης εξαρτάται ουσιαστικά από την οικονομική κατάσταση του ιδρυτή.
Φορολογική Αντιμετώπιση
Ο τρόπος φορολόγησης μιας επιχείρησης είναι ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες που καθορίζουν τη νομική μορφή της. Στην Ελλάδα, η φορολογία διαφοροποιείται ανάλογα με τη μορφή της εταιρείας ,ενώ αποτελεί το αγαπημένο σημείο των εν δυνάμει επενδυτών , καθώς είναι το πρώτο και συχνά το μόνο πράγμα που τους ενδιαφέρει. Η ατομική επιχείρηση έχει κλιμακωτή φορολόγηση 9% έως 44% , ενώ οι Προσωπικές και Κεφαλαιουχικές Εταιρείες (Α.Ε. και Ι.Κ.Ε. , Ε.Π.Ε) έχουν σταθερό φορολογικό συντελεστή 22% από το πρώτο ευρώ κέρδους. Σημειωτέο, οι κεφαλαιουχικές εταιρείες έχουν επιπρόσθετη φορολόγηση κατά την διανομή μερισμάτων.
Κατηγορία τηρούμενων λογιστικών βιβλίων
Οι κεφαλαιουχικές οντότητες Α.Ε., Ε.Π.Ε., Ι.Κ.Ε. τηρούν διπλογραφικά βιβλία (Γ’ κατηγορίας) , ενώ οι ατομικές επιχειρήσεις και οι Ο.Ε., Ε.Ε. τηρούν απλογραφικά βιβλία (Β’ κατηγορίας) εάν έχουν τζίρο έως 1.500.000 € τον χρόνο ή διπλογραφικά βιβλία (Γ’ κατηγορίας) εάν έχουν τζίρο μεγαλύτερο από 1.500.000€ τον χρόνο( υπό προϋποθέσεις) . Στην Ελλάδα, ο επιχειρηματίας δεν μπορεί να χρησιμοποιεί ελεύθερα τα διαθέσιμα των κεφαλαιουχικών εταιρειών για προσωπικές του ανάγκες, καθώς τα χρήματα της εταιρείας ανήκουν στην ίδια την εταιρεία, η οποία έχει ξεχωριστή νομική προσωπικότητα από τους εταίρους της. Πολλές φορές , δυστυχώς , αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι επενδυτές δεν επιλέγουν να πορευθούν με κεφαλαιουχικές οντότητες, παρόλο που αντιλαμβάνονται ότι αποτελούν το καλύτερο δυνατό όχημα για να επιχειρήσουν
Κεφάλαιο και Πηγές Χρηματοδότησης
Ορισμένες μορφές, όπως η Α.Ε., απαιτούν ελάχιστο κεφάλαιο κατά τη σύσταση και συγκεκριμένα 25.000,00 €. Αντίθετα, η Ι.Κ.Ε. επιτρέπει την ίδρυση ακόμα και με ένα ευρώ. Οι κεφαλαιουχικές εταιρείες έχουν περισσότερες επιλογές χρηματοδότησης, όπως η έκδοση μετοχών ή η προσέλκυση επενδυτών, γεγονός που τις καθιστά κατάλληλες για μεγαλύτερα επιχειρηματικά σχέδια.
Λειτουργικό Κόστος
Οι κεφαλαιουχικές οντότητες απαιτούν περισσότερη γραφειοκρατία και αυστηρότερη συμμόρφωση με ρυθμίσεις, όπως η δημοσίευση ισολογισμών , ενώ το λειτουργικό κόστος (π.χ. αμοιβές λογιστών, νομικές υπηρεσίες) διαφοροποιείται ανάλογα με τη μορφή της εταιρείας.
Ο Αριθμός των Εταίρων ή Μετόχων
Η επιλογή της νομικής μορφής εξαρτάται επίσης από τον αριθμό των ατόμων που συμμετέχουν. Οι ατομικές επιχειρήσεις προτιμώνται όταν υπάρχει ένας ιδιοκτήτης , μορφές όπως η Ο.Ε. και η Ε.Ε. είναι κατάλληλες για μικρές ομάδες εταίρων , ενώ οι μεγάλες ομάδες προτιμούν μορφές όπως η Α.Ε. & Ι.Κ.Ε. , καθώς προσφέρουν σαφή διαχωρισμό μεταξύ ιδιοκτησίας και διοίκησης. Προβλέπεται βέβαια η σύσταση μονοπρόσωπης κεφαλαιουχικής οντότητας (Ε.Π.Ε. ,Ι.Κ.Ε. , Α.Ε.)
Στρατηγικοί Στόχοι και Μακροπρόθεσμοι Σχεδιασμοί
Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι της επιχείρησης καθορίζουν τη μορφή της , αφού οι μορφές που επιτρέπουν την εύκολη είσοδο νέων επενδυτών, όπως η Α.Ε. ή η Ι.Κ.Ε., είναι προτιμότερες για αναπτυξιακά σχέδια , ενώ οι μικρές, σταθερές επιχειρήσεις μπορεί να επιλέξουν πιο παραδοσιακές μορφές.
Η επιλογή της νομικής μορφής μιας εταιρείας στην Ελλάδα αποτελεί μια πολυδιάστατη απόφαση που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως αναφέραμε συνοπτικά παραπάνω. Η κατάλληλη νομική μορφή μπορεί να καθορίσει την επιτυχία μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η προσεκτική εξέταση των αναγκών και των προοπτικών της επιχείρησης. Δεν υπάρχουν γενικές λύσεις και πρακτικές , ούτε απάντηση στην ερώτηση «τι με συμφέρει να κάνω»; Υπάρχουν ριψοκίνδυνοι επενδυτές , υπάρχουν μετριοπαθείς επενδυτές και όλοι σταθμίζουν διαφορετικά τον κίνδυνο. Ενώ η συμβουλή από έναν εξειδικευμένο σύμβουλο είναι συχνά αναγκαία για την ορθότερη απόφαση , στο τέλος της ημέρας ,την απόφαση καλείται να την λάβει ο επιχειρηματίας.
* Για την σύνταξη και διόρθωση του παρόντος, έγινε χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
*Ο Βασίλης Βογιατζής MSc , είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός Α’ Τάξης , ιδρυτής της Λογιστικής εταιρείας VoyiatzisGroup , με έδρα την Κω.