Η πρώτη Κυριακή της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής προ του Πάσχα, είναι αφιερωμένη στην Κυριακή της Ορθοδοξίας. Η Εκκλησία μας παράλληλα, τιμάει την αποκατάσταση και αναστήλωση των εικόνων. Σε όλους τους Ιερούς Ναούς, τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα η γιορτή των Αγίων εικόνων. Μετά την Θεία Λειτουργία, γίνεται η καθιερωμένη περιφορά των εικόνων, στον προαύλιο χώρο όλων των Εκκλησιών.
Πολλοί πιστοί κρατούν στα χέρια τους μικρά εικονίσματα, τιμώντας έτσι την ημέρα των Εικόνων. Λέγεται και ημέρα της εικονολατρίας, ενάντια στην εικονομαχία.
Οι εικόνες κατά τα Βυζαντινά χρόνια, έγιναν αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα στους εικονολάτρες και τους εικονομάχους. Έτσι χωρίστηκαν οι Χριστιανοί, σε δυο στρατόπεδα.
Η υπερβολική λατρευτική συμπεριφορά των εικονολατρών απέναντι στις εικόνες, προκάλεσε ερωτηματικά και προβληματισμό, σε μεγάλη μερίδα πιστών, που κατοικούσαν στο κραταιό Βυζάντιο. Μερικοί φανατικοί πιστοί, έφταναν στα άκρα ώστε να ξύνουν με τα νύχια τους το χρώμα ή να τρίβουν το ξύλο, αποσπώντας το από τις εικόνες και να το χρησιμοποιούν ως θαυματουργό φάρμακο, για τις αρρώστιες τους.
Χωρίς να είναι ικανοί να καταλάβουν την πνευματική θέση και επίδραση των εικόνων στις ψυχές, κατέληγαν να επιδίδονται ακούσια σε ειδωλολατρικές πράξεις.
Σύμφωνα με την Ορθοδοξία, οι εικόνες δεν είναι αντικείμενα λατρείας, αλλά σεβασμού. Απεικονίζουν την μορφή του Αγίου προσώπου με τρόπο συμβολικό, ακόμα και του Χριστού, στην ανθρώπινη φύση του. Σε άλλες Θρησκείες, όπως ο Ιουδαϊσμός και ο Μωαμεθανισμός, δεν υπάρχουν εικόνες απεικόνισης προσώπων.
Για τον Χριστιανισμό, η εικόνα αποτελεί μέσο πνευματικής επικοινωνίας με τους πιστούς, για αυτό και η συμπεριφορά των ευλαβών Χριστιανών, προς τις Άγιες εικόνες δεν πρέπει να υπερβαίνει τα όρια. Αρκεί ένα ευλαβικό προσκύνημα, χωρίς να κολλάμε τα χείλη μας ιδιαίτερα αν είναι γυναικεία, βαμμένα, ούτε να τρίβουμε με τα χέρια μας, την επιφάνια της εικόνας, ούτε να κολλάμε νομίσματα επάνω της.
Τα περασμένα χρόνια, η Αγιογραφία γνώρισε μεγάλη άνθιση. Μετά την Βυζαντινή Αγιογραφία, έχουμε και αυτή της Αναγεννήσεως. Ο ρυθμός Αναγεννήσεως, στην Αγιογραφία, παρουσιάζει τα πρόσωπα και τα σώματα των Αγίων πιο ευτραφή, πιο γήινα και φυσικά. Στην Βυζαντινή Εικονογραφία, Αγιογραφία, επικεντρώνεται η πνευματική και επίπεδη απεικόνιση των Αγίων μορφών. Για αυτό εμφανίζονται τα πρόσωπα ασκητικά, αδύναμα και εξαϋλωμένα, στερημένα από τις γήινες απολαύσεις και συνδεδεμένα με τις Ουράνιες προσδοκίες.
Υπάρχουν και ξεχωριστές εικόνες, όπως της Παναγίας, που Αγιογράφησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς, που η Εκκλησία μας αναγνωρίζει ότι είναι γνήσιες αυθεντικές και θαυματουργές.
Οι εικόνες στις οποίες απευθύνουμε τις προσευχές μας, πρέπει να βρίσκονται ψηλά.
Ούτε πίσω από την πλάτη στο κάθισμα μας, ούτε σε χαμηλά ράφια, ούτε σε συρτάρια και ντουλάπια, αποθηκευμένες. Όταν φθαρούν δεν τις πετάμε, αλλά τις παραδίδουμε στην Εκκλησία της ενορίας μας. Έτσι δείχνουμε τον ανάλογο και πρέποντα σεβασμό στο τιμώμενο Άγιο πρόσωπο που απεικονίζουν.
Για την ιστορία θα πρέπει να πούμε πως η εικονομαχία, κράτησε από τον 8ο ως τον 9ο αιώνα.
Η πρώτη φάση διήρκεσε από το 726 –787 μ.Χ. όπου με την Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, η Βυζαντινή Αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία, επανέφερε στις θέσεις των τις εικόνες. Έτσι οι εικόνες ξαναπήραν για αρκετά χρόνια, τη θέση που τους άξιζε.
Άλλη μια περίοδος αμφισβήτησης της εικονολατρίας, που οι εικονομάχοι ονόμαζαν και ειδωλολατρία, συναντάμε στην ιστορία, τα χρόνια από το
815 –842 μ.Χ.
Στην επόμενη Οικουμενική Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης, σθεναρά υποστήριξαν την εικονοφιλία ο Πατριάρχης Μεθόδιος και η Βυζαντινή Αυτοκράτειρα Θεοδώρα.
Το δε 842 μ.Χ. ορίσθηκε ως Κυριακή της Ορθοδοξίας και γιορτή των εικόνων, η πρώτη Κυριακή των νηστειών, της Αγίας και Μεγάλης Σαρακοστής. Οι διαμάχες ανάμεσα στους εικονομάχους και εικονολάτρες, έλαβαν τέλος το 843 μ.Χ. Όμως έφεραν πολλά δεινά, βασανισμού των αντιπάλων και καταστροφές εξαιρετικών Αγιογραφιών και Εικόνων σε Ναούς και σε Μοναστήρια.
Ξανθίππη Αγρέλλη (4/3/2023)
