Α. Οι παλιές φωτογραφίες συγκινούν! σχεδόν πάντοτε! Ιδίως αν παρουσιάζουν αγαπημένα πρόσωπα. Όμως τα πρόσωπα φεύγουν. Μένει η εικόνα της εποχής. Οι συνήθειες στην εμφάνιση, στο ντύσιμο, στο τοπίο, στο περιβάλλον της εποχής. Στο καλά ταχτοποιημένο συρτάρι του Δημήτρη Μυλωνα βρήκαμε τις 2 φωτογραφίες από τον Άγιο Χαράλαμπο της Αντιμάχειας. Ρωτώντας διαπιστώνεται ότι η εκκλησιά χτίστηκε την διετία 1955-56. Η εκκλησιά στην φωτογραφία φαίνεται ημιτελής.
--- ‘’Τότε δα εκουβαλούσαμε πέτρες, πορσελάνα, αμμοχάλικο και ασβέστη απου εχτίζανε οι μαστόροι το μοναστήρι! Χρήματα δεν υπήρχανε! Η επιτροπή της Παναγιάς, της Κοίμησης, είχανε κουμπαρά ίσα να κάμουνε ένα καντούνι! Το είχανε σκοπό να το φτιάξουνε από πολλά χρόνια!
Πως αλήθεια αμέσως μετά τον πόλεμο σε μια εποχή τεράστιας φτώχειας οι γεωργοί της Αντιμάχειας ξεκίνησαν να κάνουν ένα μεγάλο εξωκκλήσι;
---Όλα έγιναν με προσωπική εργασία! Υπήρχε η αδελφότητα των Γεωργών της Κοίμησης ‘’ο Άγιος Χαράλαμπος’’ δίπλα και ξεχωριστά από την αδελφότητα των στην γυναικών της Εκκλησίας της Παναγιάς, και αυτός ήταν η κινητήρια δύναμη. Διαλέχτηκε να γίνει στο πιο ψήλο και κοντινό σημείο της ενορίας στον ‘’Βουνό’’, σε ένα κτήμα που κατά σύμπτωση ήταν ιδιοκτησία του Παπά της ενορίας.
Β. Γυρίζουμε στην πρώτη φωτογραφία. Πρέπει να έχει καλό καιρό με ήλιο γιατί ενώ οι μεσήλικες και οι γέροι οι είναι ντυμένοι με χοντρά ρούχα, οι νέοι της εποχής, οι γυναίκες και τα παιδία είναι ελαφρά για την εποχή! Στέκονται στην νοτιά προσηλιακή πλευρά της εκκλησίας για μια αναμνηστική φωτογραφία έχοντας στο κέντρο την μεγάλη ξύλινη εικόνα του Α. Χαραλάμπους. Πρέπει να είναι ο πρώτος ονομαστικός εορτασμός του ναού, 10 Φλεβάρη 1956, ημέρα Σαββάτο! Γιαυτό παρευρίσκεται ο φωτογράφος που πρέπει να ήρθε από πόλη της Κω ειδικά καλεσμένος για την μεγάλη ημέρα! Είναι παρόντες και οι 2 ιερωμένοι του χωρίου (παπά Νικόλας, παπά Γιάννης) και ο τρίτος από την Καρδάμαινα (παπά Ζαχαρίας). Τα θυρανοίξια θα έγιναν μια άλλη μέρα παρουσία του τότε Μητροπολίτη. Η εκκλησία είναι λιθόκτιστη με οριζόντια σεναζια, κόρδελλα όπως τα λένε, και η στέγη κεραμοσκεπής σε ξύλινα τριγωνικά ζευκτά. Μετά από δέκα χρόνια έγινε η αντικατάσταση στέγης με μπετονάρει ημικυλινδρικό θόλο που υπαρχει και σήμερα. Οι τραγιάσκες είναι λίγες! Στο ντύσιμο πια έχει επικρατήσει το ‘’ευρωπαϊκό’’ στυλ! Όμως το κοφίνι που κρατεί το παΐδι που ήταν για τους άρτους της αρτοκλασίας και ο σάκκουλος που έχει στον ώμο του ‘’Καπετάνος’’ παρατσούκλι του Κώστα Κακίβελλη είναι γεμάτος με τα πρόσφορα της εορτής, είναι σημεία μιας εποχής που πέρασε. Καθιστοί μόλις διακρίνονται οι βρακοφόροι και οι μεγάλης ηλικίας προσκυνητές που όλοι φορούν τραγιάσκα στο κεφάλι τους για να αποφεύγουν τον ήλιο και το κρύο αλλά και … την φωτογράφηση! Φανταζόμαστε ότι θα συζητούν τα προβλήματα της καθημερινής τους ζωής. Για το χωράφι, για τα ζωντανά και προ παντός…. για την Αυστραλία και την μετανάστευση που τότε κτυπούσε την πόρτα κάθε σπιτιού της Αντιμάχειας!
---‘’Γύρισα από τον στρατό το 1956. Αμέσως έκανα αίτηση για να πάω στην Αυστραλία. Περάσαμε από την επιτροπή 26 συνομήλικοι μου! Όμως ο τότε Βουλευτής ακύρωσε όλες τις αιτήσεις μας γιατί λέει ‘’θα άδειαζαν τα χωριά’’! Ήταν τότε που η ντομάτα και ο καπνός πουλιούνταν σε εξευτελιστικές τιμές. Τότε που οι ελικτές του καπνού χαρακτήριζαν την μίση καπνοπαραγωγή ‘’μη εμπορεύσιμη’’ και ανάγκαζαν τους γεωργούς να αγοράζουν το πετρέλαιο που θα έκαιγαν την παραγωγή τους! Λίγο έξω από το χωρίο, δίπλα στα σπίτια τους στα ‘’Ποριά΄΄, έτσι, χωρίς αποζημίωση. ‘’Δεν ξέραμε αν τα δάκρυα μας ήταν από την ψυχή μας ή από την μαύρη και σκοτεινή καπνιά που γέμιζε τα σπίτια και έπνιγε την καρδιά μας’’. Τότε η Κοιμήση, η Αντιμάχεια όλη, άδειασε από την εσωτερική μετανάστευση: Ρόδος, Αθήνα για να ακολουθητέε ο ξεριζωμός για τις μακρινές Ηπείρους.
Β. Η δεύτερη φωτογραφία είναι η φωτογραφία του παπά Νικόλα Μυλωνα. Σημειώνει ο ίδιος στο πίσω μέρος της: ‘’πολεμώντας να κάμω τρίποδον να ανάβουν τα καντήλια του Αγίου Χαραλάμπους όπου ήμουν χωρίς ζουπέ (εκκλησιαστικό ένδυμα)’’. Η ασκητική του μορφή είναι δεμένη με το ξηρό και άδενδρο φτωχικό τοπίο της περιοχής που στο βάθος του υψώνεται ο πέτρινος όγκος, η Κέφαλος και το Ζηνί. Το 1960 αφού ο Άγιος Χαράλαμπος ολοκληρώθηκε ο χτίστης και επίτροπος της ενορίας Μιχάλης Ζουμπάς έχοντας κερδίσει λίγα χρήματα από το Λαϊκό Λαχείο έφτιαξε το καμπαναριό του! Ένα μικρό καμπαναριό σαν αυτό περίπου της Κοίμησης σε επαφή με την δεξιά του μεγάλη διάσταση του ναού και στο ίδιο ύψος περίπου. Τότε κάποιοι σχολίασαν ότι ‘’στα εξωκκλήσια δεν κάνουμε καμπαναριά! πάνω από την πόρτα του κάνουμε το κωδωνοστάσι’’. Πήγαν και το ‘’κατήγγειλαν’’ στο Δεσπότη! Αυτός διέταξε την κατεδάφιση του! Η θέση του παπά Νικόλα ήταν δύσκολη. Ο δωρητής δεν ήθελε να ακούσει για κατεδάφιση! Οι συγχωριανοί δεν καταλάβαιναν αυτή την κόντρα. Ο παπάς δίσταζε. Ο Δεσπότης τον έκανε αργό για 20 μέρες!!
--- ‘’Μιχάλη! οι τρίτοι κάνουν πάντοτε την ζημιά! Η ενορία μας είναι διχασμένη! Μόνο αν ήμασταν ομόγνωμοι θα πείθαμε τον δεσπότη να κάνει πίσω. Τώρα είμαστε αναγκασμένοι εμείς να κάνουμε πίσω!’’. Το καμπαναριό γκρεμίστηκε. Ο παπά Νικόλας αρνήθηκε να κάνει το κωδωνοστάσι πάνω από την είσοδο. ‘’Εμείς καμπαναριό έχουμε αυτό που φτιάξαμε’’! Έλεγε στην εκκλησία και στο καφενείο όταν το έφερνε η κουβέντα! Είχε φτιάξει και ένα τρίποδο για την καμπάνα που το χρησιμοποιούσε στην γιορτή του!
Γ. Η πανήγυρης του Α. Χαραλάμπους γιορτάζονταν με την συμμετοχή όλου του χωρίου και κάθε χρόνο στην αυλή της Παναγιάς και στα γύρω καφενεία όπου ο χορός και το τραγούδι κρατούσε μέχρι τα μεσάνυχτα!
Ν. Μυλωνάς
