Μπροστά σε μια τεράστια πρόκληση που θα βοηθήσει την οικονομία να επιστρέψει στον δρόμο της ανάπτυξης, μόλις ησυχάσουμε από την πανδημία που δείχνει και πάλι τα δόντια της, βρίσκονται η κυβέρνηση και η χώρα.
Μετά από μια δύσκολη χρονιά που το εθνικό εισόδημα μειώθηκε κατά 8,2%, παρά τα μέτρα στήριξης και τα 20 δισ. ευρώ που έπεσαν στην αγορά με τη μορφή επιδοτήσεων και δανείων, και μετά από μια σκληρή διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους, η Ελλάδα πήρε το πρώτο «ναι» για να προχωρήσει στην υλοποίηση του σχεδίου ανάκαμψης και ελπίζει ότι τα πρώτα λεφτά από το Ταμείο Ανάκαμψης θα αρχίσουν να έρχονται από το δεύτερο εξάμηνο του χρόνου.
Ολα, σχεδόν, είναι έτοιμα. Κι όπως εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής» ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης, «το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιλαμβάνει κατάλογο 100 έργων (επενδύσεις και επενδυτικά προγράμματα), τα οποία ήδη έχουν εξασφαλίσει τη θετική γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».
Συνοδεύονται από κατάλογο 60 μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών-προγραμμάτων τα οποία, όπως υπογραμμίζει, «έχουν σημαντικές δαπάνες που θα πριμοδοτηθούν από το Ταμείο».
Η εξέλιξη αυτή είναι σημαντική, καθώς τα επόμενα χρόνια θα μπουν στην οικονομία 32 δισ. ευρώ (επιδοτήσεις και δάνεια), ποσό που μπορεί να αυξηθεί σημαντικά στον βαθμό που στις ιδιωτικές επενδύσεις θα καλούνται οι επιχειρηματίες να προσθέσουν και τη δική τους συμμετοχή.
Με απλά λόγια, ο χρυσός κανόνας που θα τηρηθεί σε αυτή τη νέα αναπτυξιακή προσπάθεια θα είναι για τις ιδιωτικές επενδύσεις «1/3 επιδότηση – 1/3 δάνειο – 1/3 ίδια κεφάλαια».
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στη διαδικασία που θα ξεκινήσει σύντομα με βασικό στόχο να φέρει την οικονομία στην πράσινη και την ψηφιακή εποχή, καλούνται να συμμετέχουν, πέρα από το κράτος και τις επιχειρήσεις, και τα νοικοκυριά, τα οποία θα έχουν την ευκαιρία να αναβαθμίσουν ενεργειακά το σπίτι τους, να αποκτήσουν ηλεκτρικό αυτοκίνητο, να αναβαθμίσουν το δίκτυο του Ιnternet και να ελπίζουν ότι κάποια στιγμή και οι συναλλαγές τους με το κράτος θα γίνονται εξ ολοκλήρου ηλεκτρονικά.
Ο δρόμος είναι μακρύς, αλλά για πρώτη φορά διανοίγονται προοπτικές να γίνουμε κι εμείς Ευρωπαίοι…
Ο μακρύς δρόμος
Για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, της έγκρισης του σχεδίου σε πολιτικό επίπεδο, έγιναν 11 συναντήσεις στις οποίες συμμετείχαν οι αρμόδιοι υπουργοί για:
– Επενδύσεις, μεταρρυθμίσεις, έργα και προγράμματα που αφορούν ενέργεια και περιβάλλον, ψηφιακό μετασχηματισμό, υγεία, φορολογία, εργασία, υποδομές, έρευνα και ανάπτυξη, πολιτική προστασία και άρδευση.
Σε ευρωπαϊκό – πολιτικό και τεχνικό επίπεδο – πραγματοποιήθηκαν 45 συναντήσεις, ενώ αυτό που απομένει είναι να προσδιοριστούν τα ορόσημα υλοποίησης.
Από τις μέχρι τώρα συζητήσεις 20 μεταρρυθμιστικές προτάσεις σκόνταψαν στην Επιτροπή η οποία εξέφρασε αντιρρήσεις, κάτι που συνέβη και με τον ΦΠΑ των επενδύσεων και έργων που θα ενταχθούν στο Εθνικό Σχέδιο. Οπως αποφασίστηκε, ο ΦΠΑ δεν θα είναι επιλέξιμη δαπάνη, αλλά για ορισμένα έργα εξ αυτών θα καλυφθεί κατ’ εξαίρεση από εθνικούς πόρους, δηλαδή τον προϋπολογισμό.
Το επόμενο στάδιο θα είναι η εξέταση και ο προσδιορισμός του εύλογου κόστους κάθε έργου και κάθε προγράμματος (σ.σ.: ένα πρόγραμμα, π.χ. το αρδευτικό, μπορεί να έχει 20 έργα) από ανεξάρτητο φορέα, ο οποίος είναι η Grant Thornton.
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα έχει κερδίσει χρόνο, καθώς λιγότερες από 10 χώρες έχουν μέχρι στιγμής υποβάλει τα δικά τους σχέδια. Αυτό που θεωρείται πλέον κρίσιμο είναι η έγκριση για τα δάνεια που θα πάρει η χώρα μας και ανέρχονται σε 12,7 δισ. ευρώ πέραν των 17,77 δισ. ευρώ που θα δοθούν ως επιδοτήσεις και θα κατευθυνθούν κυρίως σε δημόσια έργα.
Ως γνωστόν, το πακέτο συμπληρώνεται από τους πόρους του React EU που ανέρχονται σε 2,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων η Ελλάδα έχει απορροφήσει ήδη 1,1 δισ. ευρώ που δόθηκαν στο ΕΣΥ και στην αγορά με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής.
Ποια έργα ξεκίνησαν
Εν όψει της τελικής έγκρισης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης ξεκίνησαν ήδη – αποσπασματικά – το νέο Πρόγραμμα Εξοικονομώ, τα 200 πρώτα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, προγράμματα αναδάσωσης, δράσεις που σχετίζονται με την τηλεκπαίδευση και ορισμένα έργα ψηφιακού μετασχηματισμού του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής και της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων. Σε αυτή τη φάση χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Οπως σημειώνει ο κ. Σκυλακάκης, τα επενδυτικά έργα που θα χρηματοδοτηθούν από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης θα αξιολογούνται με ταχύτατες διαδικασίες μέσω κυρίως του τραπεζικού συστήματος (εθνικού και ευρωπαϊκού), ενώ θα τηρείται απόλυτη σειρά προτεραιότητας.
Μάλιστα, καλεί τους επενδυτές που έχουν προετοιμάσει επιχειρηματικά σχέδια στους επιλέξιμους κλάδους να ξεκινήσουν άμεσα τις διαδικασίες αξιολόγησης με τις τράπεζες, καθώς όπως σημειώνει δανειζόμενος μια κλασική αρχή της κοστολόγησης «θα τηρηθεί ο κανόνας «first-in-first-out» (FIFO)».
Η σχετική νομοθεσία για την επιλεξιμότητα και τις προδιαγραφές θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Μάιο – Ιούνιο. Συνεπώς, «είναι ρεαλιστικός ο στόχος να δούμε τις πρώτες εκταμιεύσεις εντός του καλοκαιριού».
Σταδιακή εισροή
Τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης δεν πρόκειται να εισρεύσουν μαζικά, αλλά σταδιακά. Στόχος είναι να υπάρξει εμπροσθοβαρής χρηματοδότηση, αν και το πρόγραμμα θα είναι ανοικτό για τρία με τέσσερα χρόνια.
Η τελική αξιολόγηση και δανειοδότηση θα γίνεται μέσω του τραπεζικού συστήματος.
Ο μηχανισμός προβλέπει την ενίσχυση επενδυτικών έργων με επιλεξιμότητες την πράσινη ενέργεια, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την έρευνα και ανάπτυξη, αλλά και την αναβάθμιση επιχειρηματικών στρατηγικών μέσω εξαγορών, συγχωνεύσεων και συνεργασιών ώστε να αυξηθεί το μέγεθος και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Σε ό,τι αφορά τα ποσοστά ενίσχυσης, το δάνειο μηδενικού επιτοκίου θα ανέρχεται σε 30%-50%, η ίδια συμμετοχή σε τουλάχιστον 20% και το υπόλοιπο ποσοστό θα καλύπτεται από τις τράπεζες.
Μόχλευση
Οι πόροι είναι 32 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 12,7 δισ. που θα είναι δάνεια θα κατευθυνθούν σε ιδιωτικά έργα. Αυτά τα χρήματα καλείται το τραπεζικό σύστημα να μοχλεύσει και να κατευθύνει αποτελεσματικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Η εκτίμηση τραπεζικών στελεχών είναι ότι αυτά τα 12,7 δισ. μπορούν να οδηγήσουν σε ιδιωτικές επενδύσεις που θα ξεπεράσουν τα 30 δισ. ευρώ.
Οι κλάδοι
Ειδικό βάρος δίνεται στον «εκσυγχρονισμό κύριων κλάδων της οικονομίας» οι οποίοι θα ενισχυθούν κατά προτεραιότητα όπως ο τουρισμός, ο πολιτισμός, η αγροδιατροφή, η μεταποίηση, καθώς και η βελτίωση των εθνικών μεταφορών και των υποδομών εφοδιαστικής αλυσίδας. Τα προτεινόμενα μέτρα είναι τα εξής:
Πολιτισμός: Μεταρρύθμιση των φορολογικών και εργασιακών πρακτικών του χώρου και δράσεις για την υποστήριξη της κοινωνικής συνοχής μέσω της σύνδεσης του πολιτισμού με τον τουρισμό και τον «ασημένιο» τουρισμό για την τρίτη ηλικία.
Τουρισμός: Με σκοπό τη μείωση της εποχικότητας θα γίνει συστηματική προώθηση θεματικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο ορεινός, ο θρησκευτικός και ο θαλάσσιος τουρισμός.
Αγροδιατροφή: Προωθούνται δράσεις έρευνας και καινοτομίας καθώς και η διείσδυση στις διεθνείς αγορές. Βασικό στοιχείο των επενδύσεων είναι η εισαγωγή ψηφιακών τεχνολογιών.
Μεταποίηση: Προωθείται η επιτάχυνση του προγράμματος μετασχηματισμού «Βιομηχανία 4.0» και ο τομέας της έξυπνης και πράσινης παραγωγής στην Ελλάδα. Οι επενδύσεις εστιάζονται στην ανάπτυξη νέων ή την αναβάθμιση υφιστάμενων γραμμών παραγωγής για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Εμφαση δίνεται στον προηγμένο και ψηφιακά ελεγχόμενο βιομηχανικό εξοπλισμό, στα συστήματα ελέγχου της παραγωγής και στην ανάπτυξη βιομηχανικών συνεργασιών.
Επίσης, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα πράσινα στοιχεία, όπως η εξοικονόμηση ενέργειας σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, η ανακύκλωση βιομηχανικών αποβλήτων και η αξιοποίηση της πράσινης ενέργειας.
Πηγή: tovima.gr
