Της Ελλης Καρανίκα, Συντονίστρια Διευθύντρια Αναισθησιολογικού τμήμ.ΓΝΚΥΚΩ
Μεταφέροντας το παραπάνω αμλετικό ερώτημα, από το τραγούδι της Χαρούλας στο πεδίο...μάχης για τον επικείμενο εμβολιασμό, η απάντηση δεν ακούγεται «μελωδική»!! Το εμβόλιο σίγουρα είναι ένα ισχυρό οπλο για την απόκτηση ανοσίας του πληθυσμού και τον περιορισμό της πανδημίας, μαζί με άλλες αποτελεσματικές θεραπείες (νέα φάρμακα, μονοκλωνικά αντισώματα κ.α.)Όπως, όμως, είπε ο Η.Μόσιαλος «το εμβόλιο μας προφυλάσσει αλλά δεν σταματά την διάδοση της πανδημίας». Θα ήταν λάθος να ενισχυθεί η λαθεμένη αντίληψη ότι με το εμβόλιο τελειώσαμε με τον κορονοϊό και επιτέλους μπορούμε να επιστρέψουμε στην πρότερη κανονικότητα της ζωής μας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, αυτή η επιστροφή θα αργήσει.Ακόμη κι ο γνωστός φιλόσοφος Ζίζεκ,(παρά την αντίθεση μας για την θεωρία του περί βίας)επισημαίνει ότι «μπαίνουμε σε μία μετ-ανθρώπινη εποχή κατά την οποία θα πρέπει να εφεύρουμε έναν νέο τρόπο ζωής». Όλοι πάντως ευχόμαστε το όνομα «Ελευθερία»που δόθηκε στην εμβολιαστική εκστρατεία να ανταποκριθεί στις μεγαλες προσδοκίες που καλλιέργησε η πολύμηνη αναμονή του εμβολίου.
Εύλογα ερωτήματα
Ο περισσότερος κόσμος σύμφωνα με τις έρευνες, αντιμετωπίζει το εμβόλιο με σκεπτικισμό μέχρι άρνηση, κυρίως λόγω του σύντομου χρόνου παρασκευής του και την έλλειψη μακροχρόνιων κλινικών εφαρμογών.Περιμένουν να δουν τις συνέπειες και να αποφασίσουν μετά.Από την άλλη, οι κυβερνήσεις, λογικά, θέλουν να χτίσουν την ανοσία αγελης, εμβολιαζοντς το 60-70% του πληθυσμού ώστε να ανακοπεί η πανδημία .Δικαιολογημένα τα ερωτήματα που έχουμε όλοι μας και δεν μπορούν να έχουν άμεση και εγκυρη απάντηση. Π.χ. : Η ταχεία παραγωγή του έγινε επειδή παρακάμφθηκαν κανόνες ασφάλειας ή λόγω υψηλής τεχνολογίας και μείωσης χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών;Να φοβάμαι τις επιπτώσεις της νόσου ή του εμβολίου;Θα προστατευτώ από μόλυνση ή από βαρειά νόσο; Είναι πράγματι nucleonic ή generic ώστε να μην κάνει γενετική τροποποίηση;Για πόσο καιρό θα έχω αντισώματα μετά;Αληθεύει ότι το εμβόλιο προκαλεί μεγαλυτερη «μνημονικη» ανοσία από την νόσο;Πόσο μειώνει την μεταδοτικότητα του ιού ; Να περιμένω ή μπορεί να βρεθώ νοσηλευόμενος με απρόβλεπτη εξέλιξη; Πώς θα προφυλάξω την οικογένεια μου, αν είμαι αναγκασμένος σε καθημερινή εργασία εκτός σπιτιού; Θα στιγματιστώ από το κοινωνικό μου περιβαλλον μου αν αρνηθω να εμβολιαστώ; Δεν έχουμε δικαίωμα αυτοδιάθεσης του σώματος μας;
Προσωπικα, κι η ιδια έχω ανησυχία για το όποιο μικρό ή μεγαλο ποσοστό των περιγραφόμενων παρενεργειών του εμβολίου. Κι αν συμβούν σε μένα; Μεταφυσικό το ερώτημα.Επιχειρώ να αντικρούσω με τον ορθολογισμο κι αναρρωτιέμαι: Μπορείς να ζήσεις αποστασιοποιημένη από την ζωή; Αντέχεις την καθημερινή έγνοια μην μολυνθείς ή να μην μολύνεις τους δικούς σου; Κι αν νοσήσεις βαρειά;Είναι καλύτερα να μπει στον οργανισμό σου ολόκληρος ο ιος ή ένα μικρό τμήμα του;;Μπορεί να είναι εθελοντικός ο εμβολιασμός αλλά εδώ δεν πρόκειται για αντιτετανικό που αν επιλεξω να μην εμβολιαστώ, παθαινω τέτανο μόνο εγώ-εδώ μολύνω και τους άλλους. Έχω το δικαίωμα ελεύθερης επιλογής, χωρίς επιβολή δυσμενών υποχρεώσεων;Πολλα ερωτήματα, περισσότερες οι (αυτοαναφορικές)απαντήσεις.
Τα ερωτήματα των πολιτών δεν έχουν μόνο ιατρικό χαρακτήρα αλλά και σοβαρό βιοηθικό, υπαρξιακό και αξιακό υπόβαθρο που η Πολιτεία οφείλει να διαχειριστεί με κατανόηση και προσοχή.Όμως, η πανδημία καλπάζει σε απανωτά κύματα, οι νεκροί δεν λιγοστεύουν , το εθνικό σύστημα υγείας δοκιμάζει τα όρια του , μεταθέτοντάς τα με προσωρινά μέσα , το μέλλον της επιδημίας διαφαίνεται αόριστο συνεπώς το εμβόλιο φαίνεται ως μονόδρομος .Αυτή η κατάσταση δεν διαφέρει πολύ μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, απλώς εκεί υπάρχει μια εμπιστοσύνη στο Κράτος που διαφέρει από την δική μας δυσπιστία που συχνά και διαχρονικά επαληθεύεται. Όμως, είναι λάθος να αποδίδει το κράτος την εξάπλωση της πανδημίας στην ατομική ευθύνη αλλά και να πολιτικοποιείται η ατομική ευθύνη ως δήθεν...άλλοθι υπερ της κυβερνητικής πολιτικής! Ως νέοι είχαμε σαγηνευτεί από τον ιδεαλισμό της γνωστής Καζατζακικής ρήσης «Nα αγαπάς την ευθύνη ,να λες εγώ μόνο εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο»-μια ιδεολογία που έγινε έμπρακτη εφαρμογή σε πολλές στιγμές της ιστορίας μας από όσους έκαναν προσωπική υπόθεση την ατομική ευθύνη. Άραγε ,μεγαλώσαμε και επιλεκτικά αλλάζουμε τα διακριτά, σαφή και συνταγματικά κατοχυρωμένα διαχωριστικά όρια μεταξύ των άνισων περιοχών ατομικής και κρατικής ευθύνης; Προφανώς η διαχείριση της πανδημιας είναι απόλυτη ευθύνη του Κρατους.Όμως στην ελάττωση μεταδοσης της πανδημίας η ατομική ευθύνη έχει συμβολή, γίνεται κοινωνικη ευθύνη.«Η ατομική ευθύνη είναι(και)θέμα παιδείας»,έλεγε ο Καθ. Ι. Συκουτρής.
Δεν έχουμε δείξει ως κοινωνία αντίστοιχη στάση σε άλλα εμβόλια, παρότι δεν είμαστε περισσότερο ενημερωμένοι.Τι περισσότερο ξέρουμε για το εμβόλιο κατά του καρκινου τραχήλου της μήτρας και τοκάνουμε στις κόρες μας; Τι ξέρουμε για το εμβόλιο κατα του έρπητα ζωστήρα και τις μελλοντικές του παρενέργειες; Θα ήταν τόσο ευρεία η αναζήτησή του αν δεν συνέβαλε η γνωστη διαφήμιση με το δημοφιλες ζευγαρι τηλεοπτικής σειράς; Αν διαβάσει κάποιος τις παρενέργειες θα τρομάξει!Τι ξέρουμε για τις επιπτωσεις ενός 5πενταπλού εμβολίου σε ένα βρέφος μικρότερο 3 μηνων,όπως γίνονται τώρα;Γνωρίζουμε αν υπάρχουν συμβάματα που αποκρύπτονται για x σκοτεινα συμφέροντα;Ποια επιστημονικά κέντρα κανουν παρακολούθηση, για πόσα χρόνια μετα τον εμβολιασμό και πού ανακοινώνονται;
Η παραπληροφόρηση στον δημόσιο διάλογο
Μια σημαντική μερίδα κόσμου (40% σύμφωνα με της ΔιαΝΕΟσις), αρνητές του εμβολίου δεν κινείται βέβαια ούτε από αντισυστημική διάθεση, ούτε έχει κοινά πολιτικά, οικονομικά, πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Η γενικευμένη καχυποψία για τους διεθνείς ελεγκτικούς οργανισμούς, η απαξίωση σε επιστημονες που δινουν επιστημονική κάλυψη σε πολιτικες αποφάσεις,η ψυχική κούραση, η οικονομική εξουθένωση,η ανασφάλεια, η ανεργία, ο θυμός για τα λοκ νταουν ακορντεόν, ο βομβαρδισμός άγνωστων «ειδικών» που στρατολογούνται καθημερινά στα τηλεοπτικά παράθυρα για την «αντικειμενική μας ενημερωση», δικαιολογημένα μας αφήνουν μετέωρους ,αναποφάσιστους, δύσπιστους.Αναρρωτιέται κανείς,πόσο έγκυρες είναι οι «πρώιμες ανακοινώσεις» (υπέρ ή κατά του εμβολίου) επιλεγμένων εργαζόμενων σε μια πειραματική έρευνα ξενων παν/μίων που συνήθως χρηματοδοτείται από ιδιωτικά κεφαλαία; Ποιο κρατικό ή ιδιωτικό κανάλι ελέγχει τους ακαδημαϊκούς τίτλους άγνωστων Καθηγητών, από άγνωστα ασιατικά και αμερικανικά Παν/μια, που ακούμε άκριτα καθημερινά;(θυμιζω την αποκαλυπτική για το θέμα έρευνα του Καθηγητή Ιατρικής του Στανφορντ Γιάννη Ιωαννίδη, ερευνητή με τη μεγαλύτερη απήχηση και επιρροή παγκοσμίως, καθώς καταλαμβάνει την 87η θέση στη διεθνή κατάταξη «HighlyCitedResearchers). Από την άλλη, αυτοί οι γνωστοί Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν διεθνώς και ισχυρίζονται ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές, είναι «υποχείρια του διεθνούς κεφαλαίου» –πολιτικού ή οικονομικού; Ο ταλαίπωρος κόσμος, κλεισμένος μεσα στο σπίτι του,βομβαρδίζεται από τους «σκεπτόμενους αδαείς», όπως χαρακτήρισε ο Καθηγ. Γενετικής Μ.Δερμιτζάκης τις δήθεν σελεμπριτις από όλους τους χώρους που περιφερουν στα καναλια την προσωπική γνωμη τους. Καθε γνώμη σε μια δημοκρατία επιτρέπεται να διατυπώνεται. Όλα τα λουλούδια ν΄ανθίσουν , μερικά «φυτά» όμως ειναι βλαπτικά, ούτε καν ...καλλωπιστικά! Πιθανόν, σε ζωτικά εθνικα θέματα, όπως ο μαζικός εμβολιασμος θα ήταν χρησιμος ο ρόλος των « fact checkers» (ελεγκτες εξακριβωσης γεγονοτων), οχι για «λογοκρισία μιας- δηθεν-αντισυστημικης αποψης» αλλά για για την αξιοπιστια της». Ήδη, τo f.b. δρομολογεί πρόγραμμα επαλήθευσης ειδήσεων (3PFC P) κατανοώντας ότι η πλήρης απουσία ελέγχου οδηγεί σε μετατροπή του σε ψηφιακή χωματερή.Ο Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας του ΑΠΘ Ν. Σεβαστάκης έγραψε πρόσφατα: «Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της παραπλάνησης».
Η επιστημονικη κοινότητα
Η επιστημονική κοινότητα της χώρας μας οφείλει να διασφαλίσει την έγκυρη και εγκαιρη ενημερωση, με απλή γλώσσα, χωρίς ιατρικούς όρους ή στατιστικές, με ειλικρίνεια, σαφήνεια, διαφανεια, κατανόηση για τις ανησυχίες του κόσμου. Να μην εμφανιζεται ως σταυροφορία μιας πεφωτισμένης ελιτ απέναντι στον «σκοταδισμό των μαζών», με κίνδυνο η διαφορετική στάση των πολιτών να μετατραπεί σε πολωτική αντιπαράθεση μεταξύ τιμητών–αρνητών εμβολίου. Σημαντικό όφελος για την χώρα, θα ήταν η ανάλυση των στοιχείων του εμβολιασμου, για βελτιωτικές τροποποιήσεις. Όση (δικαιολογημένη) δυσπιστία κι αν έχουμε για τα «greek statistics», είναι απαραιτητα ως κλινικά και επιδημιολογικά δεδομένα. Ο Καθηγητης Επιδημιολογιας Παν/μίου Κρήτης κ.Χατζάκης πρότεινε ένα website για την υπεύθυνη και έγκυρη καταγραφή στοιχείων, σχετικά με τα νέα κρούσματα και τους εμβολιασμούς ,ανά νομό, όχι συνολικά. Αυτή η πλατφόρμα δεδομένων να επικαιροποιείται και να είναι προσβάσιμη σε κάθε πολίτη ή φορέα. Επειδή δε, η Πρωτοβαθμια Φροντιδα Υγειας παραμένει ανοργάνωτη, τα δε Κεντρα Υγείας έχουν γίνει τώρα εμβολιαστικά κέντρα, χρειάζεται κρατική μέριμνα ωστε να μην παραταθεί επ΄αόριστον αυτή η χρηση, στερώντας την δομή από χρόνιους πάσχοντες.
Ο Προεδρος του Π.Ι.Σ. κ.Εξαδακτυλος ισχυρίστηκε στην ΕΡΤ ότι η διαδικασία εμβολιασμού είναι περίπλοκη και αποθαρρυντική για τους πολίτες. Πιθανόν η απρόσωπη επικοινωνία μέσω μιας πολύπλοκης ηλεκτρονικης πλατφόρμας ή του ΚΕΠ να μην είναι φιλική στον διαστακτικό ή ηλικιωμένο πολίτη. Η στρατηγική εμβολιασμών που ο ενδιαφερόμενος ενημερώνεται και εξετάζεται πριν το εμβόλιο από τον γιατρό του για το αν πρέπει να προχωρήσει στον εμβολιασμό ή όχι, μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό. κλπ. Μια ευφανταστη και καλά οργανωμένη εκστρατεία ενημέρωσης από τα ΜΜΕ και τα μεσα μαζικης δικτύωσης μπορεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη των διστακτικών και να συμβάλει στην επιτυχία ενός μαζικού εμβολιασμού.Πιθανόν να είναι χρήσιμη η δημόσια τοποθέτηση οικείων προσώπων της τοπικής κοινωνίας π.χ. Τοπική Αυτοδιοίκηση, Εκκλησία, ΙΣΚΩ,Επαγγελματικά Σωματεία, Γιατροί- Νοσηλευτές μας, Δάσκαλοι των παιδιών μας,Κοινωνικοί Φορείς,Πολίτες κ.α.
Προοπτική :Η διανομή των εμβολίων θα είναι το μέγιστο ηθικό τεστ, αν δηλαδή θα κατορθώσει να επιβιώσει η αρχή της οικουμενικής διανομής των έναντι της κερδοφορίας των φαρμακοβιομηχανιών. Η εξέλιξη της πανδημιας θα εξαρτηθεί από τον σωστό σχεδιασμό της στρατηγικής εμβολιασμού, το ποσοστο του πληθυσμού που θα εμβολιαστεί, την διαθεσιμότητα των δυο δόσεων εμβολίων, την αξιοποίηση νεότερων στοιχείων διεθνώς, την επιστημονική επαγρύπνηση, την διαφάνεια στην ανακοίνωση πραγματικών στοιχείων, την οικονομική επιβιωση αλλά και από τα ψυχικά αποθέμα του κόσμου προκειμένου να αντέξει αυτόν τον απανθρωπισμένο τρόπο της καθημερινότητας μας. Αντί να προσβλέπουμε, όμως, μια επιστροφή στην παλιά «κανονικότητα», μπορεί να αποδειχθεί πιο αποτελεσματικό για την αντοχή μας να εμπλακούμε στην επίπονη διαδικασία κατασκευής μιας νέας «κανονικότητας» που δεν αφορά ιατρικό ή οικονομικό ζήτημα αλλά την ανακάλυψη μιας άλλης μορφής κοινωνικης ζωής. Κι αυτό είναι θέμα πολιτικό.
