‘Η Παναγιά τα πέλαγα κρατούσε στην ποδιά της’….. (Ελύτης 1972)
‘Την Αειμακάριστον και Παναμώμητον, την Μητέρα του Χριστού’, τιμάει η Εκκλησία μας τον Δεκαπενταύγουστο.
Ακολουθώ το πέτρινο μονοπάτι, που θα με οδηγήσει στην Εκκλησία της Παναγιάς της Κουβουκλιανής της Ιεράς Μονής των Σπονδών. Είναι μια ιστορική Εκκλησιά, που την ξεκίνησε τον 11ο αιώνα ο Όσιος Χριστόδουλος και την επέκτειναν οι ευλαβείς κάτοικοι του χωριού Ζιά, το 1919.
Το Ιερό Κουβούκλιο με το χαρακτηριστικό πέτρινο καμπαναριό, ευλογεί την πανέμορφη και γραφική Ζιά. Οι λιγοστοί κάτοικοι που απέμειναν στο ορεινό χωριό, μαζί με μερικούς επισκέπτες, προσκυνητές στην παμπάλαια Εκκλησιά, αποτελούν το Κυριακάτικο εκκλησίασμα.
Μυρωμένο το θυμίαμα ανεβαίνει μαζί με τις προσευχές των πιστών, ενώ οι μεγάλες κανδήλες και τα κεριά, φωτίζουν τις Βυζαντινές εικόνες.
‘Την Τιμιοτέρα των Χερουβίμ και ενδοξοτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ,’ υμνούν την Παναγία, από το αναλόγιο οι ιεροψάλτες.
Κάθε Κυριακή, όταν ο Ιερέας μοιράζει το Αντίδωρο, καλεί τους λιγοστούς επισκέπτες, να συνεχίσουν να εκκλησιάζονται ώστε η Εκκλησία, να μην σταματήσει να λειτουργεί.
Περιδιαβαίνω τα στενά σοκάκια του χωριού και βλέπω τον ανακαινισμένο Εκπαιδευτικό Μουσειακό χώρο, το άλλοτε Σχολειό του ορεινού χωριού.
Συνεχίζω την βόλτα μου, για να θαυμάσω στα λιγοστά καλό- ασπρισμένα και νοικοκυρεμένα σπίτια, τις ανθισμένες γλάστρες, τους αμέτρητους βασιλικούς, το δυοσμαράκι, τα πολύχρωμα γεράνια και τις ατελείωτες εκατόφυλλες τριανταφυλλιές. Όσο ανεβαίνω το ανηφορικό δρομάκι, με τα πέτρινα σκαλοπάτια, σκεπασμένα από τον πυκνόφυλλο κισσό, και τις αμέτρητες δάφνες, τόσο γεύομαι την αξεπέραστη ομορφιά της φύσης. Δυστυχώς το πανέμορφο ορεινό χωριό, με την μεταπολεμική μεταναστευτική λαίλαπα, σχεδόν ερήμωσε. Παρόλα αυτά κυριαρχεί παντού το πράσινο, τα ποικίλα χρώματα, λες και η φύση γιορτάζει και υμνεί τον Δημιουργό της. Θυμάμαι για πολλοστή φορά, τον 103ο ψαλμό του Δαυίδ.
‘Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου Κύριε, τα πάντα εν σοφία εποίησας.’
Οι καρυδιές όσες απέμειναν, φιλοξενούν δεκάδες πεταλούδες και ωδικά πτηνά, ενώ η παρουσία τους ομορφαίνει όλο το χωριό.
Η γενναιόδωρη μυρωδιά της μυρτιάς, της δάφνης και της λυγαριάς, σε συναρπάζει και το ορεινό τοπίο σε μαγεύει. Το θυμάρι, η ρίγανη και η αλεσφακιά, βρίσκονται πλουσιοπάροχα παντού.
Ύστερα από ολιγόλεπτη πεζοπορία, φθάνω στην μικρότερη Εκκλησία της Παναγιάς. Πηγή Ζωής η Κεφαλόβρυση. Το Ιερό αυτό Παρεκκλήσιο, ανήκει ως Μετόχι στην Ιερά Μονή των Σπονδών, δηλ στην Εκκλησία της Κοιμήσεως της Παναγίας. Μια αστείρευτη πηγή βρίσκεται στα έγκατα του ναΐσκου. Σήμερα τα νερά της πηγής Κεφαλόβρυσης, συγκεντρωμένα πια, κατευθύνονται για να ξεδιψάσουν τον νεόκτιστο πεδινό χωριό Ζιπάρι. Παλαιοτέρα γέμιζαν με νερό, τους χαρακτηριστικούς νερόμυλους του χωριού. Βρίσκω το Εξωκλήσι των Εισοδείων της Παναγιάς κλειστό.
Ωστόσο έχω ξαναζήσει την εσωτερική Ιερή ατμόσφαιρα, που με τόσο δέος περιγράφει ο Παπαδιαμάντης, για τα Εξωκλήσια και έχω προσκυνήσει ξανά την Βυζαντινή εικόνα της Παναγιάς, που γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.
Καθισμένη στο πετρόχτιστο πεζούλι, αντικρίζω την ατέλειωτη θέα προς την πόλη. Από την αντίθετη πλευρά ο επιβλητικός ορεινός Δίκαιος, με παρακολουθεί μαζί με μερικά ανήσυχα και αεικίνητα σπουργίτια.
Στο κατέβασμα οι λιγοστές νοικοκυρές, ξεπροβάλουν από τις αυλές, γεμάτες φιλόξενη διάθεση. Είναι έτοιμες να σου προσφέρουν γενναιόδωρα την ζεστή, Ασφενδιανή παραδοσιακή φιλοξενία.
Η παλιά μου συμμαθήτρια η Αρχοντία, με φίλεψε αχνιστό καφέ, που τον συνόδεψε με σπιτικά νόστιμα κουλουράκια, κόκκινο κρασοτύρι της πόσσας και ελιές από τις Χαιχούτες. Ολοζώντανες πράσινες τσακιστές ελιές, συντηρημένες στην αλάρμη. Απολαμβάνοντας το παραδοσιακό γλυκό κουταλιού ντοματάκι, μαζί με το ελαφρύ γάργαρο νεράκι της πηγής, θυμηθήκαμε τις Σχολικές εκδρομές μας. Τότε που το χωριό είχε δυο -τρεις χωματόδρομους και αμέτρητες αστείρευτες πηγές. Πότε καταλήγαμε όλο το Σχολειό, στο λοφάκι με το Εξωκλήσι του προφήτη Ηλία, πότε στον ανηφορικό δρόμο για τον Άγιο Θεολόγο, πότε στην Παναγία της Ιεράς Κοιμήσεως στο Μονάγρι, αλλά και στην Παναγιά την Κυπαρισιώτισσα.
Χορτασμένη από πλούσιες εικόνες, καθαρό αέρα και αληθινή φιλοξενία, επιστρέφω πάλι στην Παναγιά, την Κουβουκλιανή, στην Ιερά Μονή των Σπονδών. Στέκομαι για λίγο, για να φωτογραφήσω την απίστευτη φυσική ομορφιά, που ξεδιπλώνεται ατελείωτη στη ματιά μου.
Ύστερα κατεβαίνω τα στενά πέτρινα σκαλάκια, που θα με βγάλουν ως την κεντρική πλατεία του χωριού. Καρδιά του καλοκαιριού και η τουριστική εποχή, έχει πια ανοίξει για τα καλά. Τα άλλοτε χαμηλόχτιστα σπιτάκια του χωριού, γύρω από την πλατεία, έγιναν τουριστικά μαγαζιά, όπου βρίσκεις όλου του κόσμου τα καλά. Τον Χειμώνα, παραμένουν έρημα, σιωπηλά και ερμητικά κλειστά.
Ο πρόσφατα ανακαινισμένος δρόμος, τραχύς και σκεπασμένος με λαξευτές πέτρες, με οδηγεί στο κατηφορικό μονοπάτι για την πόλη. Βρίσκω την τσιμεντένια πλατεία, που παλιότερα ήταν ασφαλτοστρωμένη, να έχει γίνει ένα μεγάλο πάρκινγκ. Τόσο στενάχωρο που προκαλεί κυκλοφοριακή δυσφορία, σε τουριστικά λεωφορεία, αυτοκίνητα και πεζούς.
Οι μυρωδιές από τις γύρω ταβέρνες είναι δελεαστικές. Το παραδοσιακό κατσικάκι με τις κληματόβεργες, ψημένο στη γάστρα, προκαλεί και τους πιο εγκρατείς και λιτοδίαιτους επισκέπτες. Μεθυστικές είναι και οι ευωδιές από τα χίλια δυο αγριολούλουδα, που με συντροφεύουν μαζί με τα φλύαρα τζιτζίκια, ως τον μεγάλο κατηφορικό δρόμο, που θα με οδηγήσει στον κεντρικό για την Χώρα, την πόλη. Αποχαιρετώ την μοναδική σε φυσική ομορφιά Ζιά, τυλιγμένη από το δασύφυλλο δάσος. Νοσταλγώ την παραδοσιακή Ασφενδιανή φιλοξενία, που βρίσκεται περίσσια, ανιδιοτελής, αγνή και ατόφια, μόνο στα πανέμορφα χωριά μας, τυλιγμένα με πλούσια πανδαισία χρωμάτων.
Απέναντι μου ήρεμη, η γαλάζια θάλασσα πάντα προκλητική, αγκαλιάζει στοργικά το καταπράσινο νησί μου, με τους αμέτρητους ελαιώνες και αμπελώνες και με προσκαλεί μέσα στην αφόρητη ζέστη, για ακόμη ένα θαλασσινό μπάνιο.
Ευλογημένο Δεκαπενταύγουστο και η Παναγιά μαζί μας.
Ξανθίππη Αγρέλλη
