Ανηφορίζω αργά τον φιδογυριστό δρόμο, που θα με βγάλει στο αγαπημένο μου χωριό Ασφενδιού. Πίσω μου ο ουρανός βάφτηκε με τα χαρούμενα πορφυρά χρώματα της Δύσης. Θέλω να προλάβω τον πανηγυρικό Εσπερινό του Ασωμάτου. Κάθε χρόνο, γιορτάζουν σαν και σήμερα, οι Αρχάγγελοι, Μιχαήλ, Γαβριήλ και Ραφαήλ και χαίρονται οι Ουρανοί.
Το διαλαλούν, οι χαρμόσυνες καμπάνες των Εκκλησιών και η πολυπληθής παρουσία, των ευλαβών προσκυνητών. Γιορτάζει και το ορεινό χωριό Ασφενδιού, τον προστάτη του, τον Ασώματο Αρχάγγελο Μιχαήλ, στην ιστορική Εκκλησιά, το πολύτιμο κόσμημα όλου του χωριού.
Ακουμπισμένο νωχελικά, πάνω στην αγκαλιά του βουνού Δίκαιος, σε αυτόν τον πανύψηλο άρχοντα, που όλα τα βλέπει και όλα τα καταγράφει, είναι το πανέμορφο, ορεινό χωριό Ασφενδιού.
Μέχρι να φτάσω στην Εκκλησιά, περπατώ στα χωμάτινα σοκάκια του και συναντώ γύρω μου χαλάσματα, σαν τις χαλασμένες ζωές των κατοίκων της πικρής ξενιτιάς, ενός άλλοτε ζωντανού χωριού. Άλλοι έφυγαν από τη ζωή, άλλοι μετανάστευσαν και άλλοι ξενιτεύτηκαν για πάντα, πολύ μακριά. Οι υπόλοιποι κάτοικοι, μετακόμισαν στο πεδινό χωριό, στο Ζιπάρι.
Η καρδιά μου σφίγγεται, ανάμεσα στην σιωπή και στην ερημία. Μέσα από τα γκρεμισμένα σπίτια, φυτρώνουν μαζί με την πρασινάδα και λίγα Φθινοπωρινά κυκλάμινα. Μαζί τους φυτρώνει και η ελπίδα. Κάθε κλειστή πόρτα, κρύβει τα δικά της μυστικά. Κάθε γκρεμισμένος τοίχος, διηγείται τις δικές του οικογενειακές χαρούμενες ή θλιμμένες ιστορίες.
Στις 8 Νοέμβριου είναι η ξεχωριστή γιορτή, των Αρχαγγέλων Ασωμάτων Ασφενδιού. Κάθε χρόνο από την παραμονή η ιστορική Εκκλησία, καύχημα του χωριού, πλημμύριζε από πιστούς, που ανηφορίζουν ως το ερειπωμένο χωριό Ασφενδιού, για να ανάψουν ένα κεράκι στη χάρη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Μέγας ο πανηγυρικός Εσπερινός, με την Αρτοκλασία και με προεξάρχοντα τον Μητροπολίτη κ. κ. Ναθαναήλ, μαζί με τον ακούραστο εφημέριο παπά Σακελάριο Ζουλουφό και σχεδόν σύσσωμο τον κλήρο, με τους ψαλμωδούς, να συμμετέχουν στην κατανυκτική ατμόσφαιρα.
Η ολόσωμη θαυματουργή εικόνα, του Ψυχοπομπού Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ακούει τις προσευχές, τα τάματα, τις ικεσίες και τα κρυφά παρακάλια, κάθε πονεμένου, κάθε πιστού, που ευλαβικά την προσκυνάει.
‘Ο εν κακοίς γηράσας και αμετανόητος’. ‘Αυτός που γέρασε μέσα στην κακία και δεν μετάνιωσε ποτέ.’ Λέει η επιγραφή γεμάτη νόημα.
Και όταν ο Μέγας Εσπερινός τελειώνει, αρχίζει η κοσμική γιορτή.
Συνήθως, στον ευρύχωρο αυλόγυρο της Εκκλησιάς, γίνονταν ένα ξεχωριστό παραδοσιακό πανηγύρι. Όλοι οι προσκυνητές έμεναν για να διασκεδάσουν και να γιορτάσουν εκείνη την ξεχωριστή ημέρα. Ανακατεύω το πηγάδι της μνήμης μου και θυμάμαι παλιές, αξέχαστες εικόνες.
Φόραγαν οι κυρίες τα πλουμιστά τους ρούχα, φορτώνονταν και με τα χρυσαφικά του αρραβώνα και του γάμου τους και έπαιρναν μέρος, με τη συνοδεία του αφέντη και κύρη τους, στο ετήσιο γλέντι.
Ακόμη αντηχούν στους γύρω λόφους, οι γλυκές, μουσικές μελωδίες από τα ακορντεόν και το σαντούρι, του Γιώργη και του Μάνου του Πόγια, από τα βιολιά των αδελφών Γαβριήλη και Χριστόφορου Γιαλίζη, (τα Γαβρηλάκια) και από το μοναδικό μαντολίνο του Παντελή του Σαλαχώρη. Αξέχαστες χορευτικές φιγούρες, ανέβαζαν το κέφι, όπως ο δεινός, αειθαλής χορευτής Δημήτρης Κουσπακίδης και οι αδελφοί Μαντούκου. Το ολονύκτιο γλέντι, κάτω από το ολόγιομο ασημένιο φεγγάρι, συνεχίζονταν με περίσσια κρασοκατάνυξη, δίπλα στο θρυλικό, ανδρικό καφενείο το ‘Καζινο,’ ιδιοκτησίας της Εκκλησίας των Ασωμάτων.
Πανηγυρική η επώνυμη, κυριώνυμος ημέρα, λαμπερή και ξεχωριστή, όπως αξίζει σε μια τέτοια γιορτινή μέρα, με την Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, με τον Δεσπότη και σύσσωμο τον κλήρο. Φυσικά το πάντα φιλόξενο χωριό, υποδέχεται με ακούραστη διάθεση, όλους τους ευλαβείς προσκυνητές.
Ο κόσμος συρρέει από παντού, για το ετήσιο προσκύνημα, για να τιμήσει τον Αρχάγγελο, τον Ασώματο, τον προστάτη όλων. Τούτη τη γιορτινή μέρα, οι φιλόπονοι Ασφενδιανοί, αφήνουν κάτω τα χτένια και τα δίχτυα, για το μάζεμα της ελιάς και τρέχουν για να προσκυνήσουν ευλαβικά, τον δικό τους Αρχάγγελο τον θαυματουργό Ασώματο.
Σε μια Εκκλησιά κτισμένη το 1840 περίπου, ρυθμού Βασιλικής άνευ τρούλου, με ένα περίτεχνο σκαλιστό Ιερό Τέμπλο, με εξαιρετικές Αγιογραφίες και παμπάλαιες Εικόνες, συγκεντρώνονται οι πιστοί, για να γιορτάσουν την ημέρα του Ασωμάτου του Αρχαγγέλου τους.
Δεν είναι τυχαίο, πως οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού, φέρουν το όνομα Μιχάλης, Άγγελος, Σταμάτης, Πανορμίτης, Ταξιάρχης.
Έξω το προαύλιο, το διακοσμημένο με χιλιάδες ασπρόμαυρα βότσαλα, περικυκλωμένο από τα παλιά κελιά των μοναχών, που κάποτε τα κατοικούσαν καλόγηροι, άλλα μετέπειτα έγιναν το πρώτο μεταπολεμικό Δημοτικό Σχολείο, είναι πάντα γεμάτο από κόσμο.
Γεμάτος από πιστούς πλανόδιους πωλητές, παιδικές φωνές και δεκάδες επισκέπτες, είναι και ο γύρω χώρος. Μια τέτοια μέρα γιορτής, το μοναδικό θρυλικό, εξατάξιο Δημοτικό Σχολείο, έκλεινε για να γιορτάσουν τα παιδιά μαζί με όλο το χωριό, την Μεγάλη Χάρη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.
Η γλυκόλαλη καμπάνα, από το πανύψηλο πέτρινο καμπαναριό, στέλλει το ηχηρό γιορτινό της μήνυμα, σε όλα τα γύρω χωριά, για την ξεχωριστή μέρα. Για αυτό έρχονται πιστοί από όλα τα χωριά και από τα γύρω νησιά, κυρίως από την Κάλυμνο και από την Νίσυρο.
Όταν η Θεία Αρχιερατική Λειτουργία, τελειώνει γίνεται η καθιερωμένη περιφορά της Αγίας Θαυματουργού Εικόνας, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που είναι εκτός από την Πολεμική Αεροπορία μας και ο προστάτης των αυτοκινητιστών του νησιού μας. Ακολουθεί και το τυπικό φιλόξενο πρωινό, από την Ενοριακή Αδελφότητα, στον Δεσπότη, στους Ιερείς, στους υμνωδούς και σε όλους τους πιστούς.
Ανάμεσα στα λιγοστά σκόρπια ερειπωμένα σπίτια, που αντιστέκονται σθεναρά στο χρόνο και στην εγκατάλειψη, παραμένουν δυο ξεχωριστά.
Ο αρχοντικός, επιβλητικός πύργος του Μωρέ, ένα πέτρινο θαύμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, που ανήκει στην οικογένεια Χατζημιχάλη και το παλιό Επισκοπείο, το παπαδόσπιτο, ακριβώς δίπλα του.
Αφού φιλοξένησε για 18 χρόνια, τον εφημέριο παπά Δημήτρη Γρύλλη και την πρεσβύτερα και δασκάλα Χρυσή Φωτίου, έπειτα λειτούργησε για λίγα χρόνια, σαν γραφείο του Ιερού Ναού, από τον μακαριστό παπά Κωνσταντίνο Ζουμπουλίκο. Έτσι έφθασε και ο καιρός, για την ανακαίνιση του. Με την ιδιαίτερη φροντίδα της Ιεράς Μητροπόλεως, του Μητροπολίτη κ. κ. Ναθαναήλ και του νυν εφημέριου παπά Σακελλάρη Ζουλουφού, έχουμε ένα καλαίσθητο αποτέλεσμα, μιας πολύχρονης προσπάθειας, σε ένα ανακαινισμένο διώροφο κτίσμα.
Οι Ασφενδιανοί, μπορούν να είναι υπερήφανοι για το χωριό τους και για την ιστορική τους Εκκλησία, των Ασωμάτου Ασφενδιού.
Το ορεινό χωριό, είναι ένας φυσικός παράδεισος, που πρέπει να τον προστατέψουμε όλοι. Κάθε χρόνο και όταν πια η γιορτή των Αρχαγγέλων, θα τελειώσει, οι πιστοί προσκυνητές, θα κατέβουν τον ελικοειδή δρόμο, επιστρέφοντας και πάλι στα σπίτια τους.
Το πανέμορφο σιωπηλό χωριό, θα μείνει ξανά μόνο, συντροφιά με τους λιγοστούς γερασμένους κατοίκους του, που πεισματικά αρνήθηκαν να το εγκαταλείψουν και να το αποχωριστούν.
Κάπου εκεί γύρω, βρίσκεται ένας ακόμη ξεχασμένος, φορτωμένος αιωνόβιος ελαιώνας, φυτεμένος από τους παλιούς λεσπέρηδες, γεωργούς. Εκεί στην Πέρα Γειτονιά, ένα μισογκρεμισμένο σπιτάκι, περιμένει τους ξενιτεμένους νοικοκυραίους του, για να το ανακαινίσουν και να το ξαναζωντανέψουν, μαζί με το χωριό τους. Ίσως ο πέτρινος φούρνος, να ανάψει ξανά, για να ψήσει εκτός από το σπιτικό, εβδομαδιάτικο σταρένιο ψωμί και γιορτινό μπακλαβά, στο μπακιρένιο σινί, για την λαμπερή γιορτινή ημέρα των Ασωμάτων του ιστορικού χωριού.
Στο τέλος κάθε προσπάθεια επαναπατρισμού, θα αποζημιώσει όλους τους Ασφενδιανούς, χαρίζοντάς τους μια ξέγνοιαστη, ανθρώπινη υγιεινή ζωή, υπό την ευλογία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Ασώματο του Ασφενδιού.
Αυτή την ευλογία περιμένουμε όλοι, από τον θαυματουργό Ταξιάρχη Αρχάγγελο Μιχαήλ, ώστε να σταματήσει την θηριωδία, των πολέμων παντού και να επικρατήσει η Ειρήνη, σε όλο τον ταραγμένο Κόσμο.
Χρόνια Πολλά
Ξανθίππη Αγρέλλη
