Η ομιλία της Προέδρου του Σ/γου Γονέων ΕΕΕΕΚ Κω κ. Μαρίας Χατζηγιακουμή Στην ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ για την Προσβασιμότητα στην Εκπαίδευση –την Εργασία – την Κοινωνία Ατόμων με Αναπηρία που πραγματοποιήθηκε στις 6 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2025,
στο ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Κω (Χάνι) με αφορμή την 3η Δεκεμβρίου – Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία
Αξιότιμες Αρχές, κύριε Δήμαρχε, Κυρία Έπαρχε,
αγαπητοί προσκεκλημένοι,
εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές, φίλοι, αγαπητοί συμπολίτες
Η 3η Δεκεμβρίου δεν είναι ημέρα εορτασμού.
Είναι ημέρα υπενθύμισης.
Υπενθύμισης ότι η ισότητα δεν είναι δεδομένη.
Και είναι ημέρα ευθύνης όλων μας να οικοδομήσουμε μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς.
Γιατί η προσβασιμότητα δεν είναι πολυτέλεια.
Είναι δικαίωμα.
Και ο τρόπος που το σεβόμαστε είναι ο καθρέφτης του πολιτισμού μας.
🟦 1. Η εκπαίδευση — θεμέλιο της ισότητας
Η δημόσια ειδική εκπαίδευση ήταν και είναι υποχρεωτική. Η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση είναι θεσμοθετημένη στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1980
Στην Κω όμως άργησε να βρει την θέση της.
Το Ειδικό Δημοτικό ιδρύθηκε το 2005.
Το ΕΕΕΕΚ το 2017.
Το Ειδικό Νηπιαγωγείο μόλις το 2018.
Πίσω από αυτές τις ημερομηνίες υπάρχουν αγώνες.
Αγώνες γονιών και εκπαιδευτικών που διεκδίκησαν το δικαίωμα των παιδιών τους στην γνώση, στην εκπαίδευση, στη ζωή.
Και όμως, ακόμη και σήμερα, το 2025, υπάρχουν βασικές ελλείψεις:
Το Ειδικό Δημοτικό στεγάζεται σε χώρο που δεν πληροί τις απαιτούμενες προδιαγραφές για Άτομα με Αναπηρία.
Το ίδιο και το Ειδικό Νηπιαγωγείο. Συνεχίζει να λειτουργεί σε δύο αίθουσες προκάτ.
Αναγνωρίζουμε ένα σημαντικό βήμα που έγινε:
Ο Δήμος Κω προχώρησε το 2023 στη μετεγκατάσταση του ΕΕΕΕΚ ΚΩ από τέσσερις λυόμενες αίθουσες στο Πλατάνι σε ένα κτίριο που ανταποκρίνεται σήμερα στις ανάγκες των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Μία κίνηση για την παιδεία, μία κίνηση με αξία και ανθρωπισμό.
Ήταν μια ουσιαστική αλλαγή, που την χαιρέτισαν όλοι οι γονείς , οι 31μαθητές, η σχολική κοινότητα και ολόκληρη η Κοινωνία της Κω.
Υπάρχουν όμως ακόμη εκκρεμότητες, όπως η ολοκλήρωση των αιθουσών και των Εργαστηρίων, η επίστρωση της αυλής και η τοποθέτηση στεγάστρων στην αυλή και την είσοδο, ώστε τα παιδιά να κινούνται με ασφάλεια και να προστατεύονται από τις καιρικές συνθήκες.
2. 🟦 Σχολικές Μονάδες – Δομές
Θέλω να σταθώ σε κάτι θεμελιώδες:
Όταν ο Δήμος, η Περιφέρεια ή οποιοσδήποτε φορέας σχεδιάζει μια σχολική μονάδα ή μία δομή Ειδικής Αγωγής, είναι απαραίτητο να υπάρχει στενή συνεργασία με τους Εκπαιδευτικούς της Ειδικής Αγωγής .
Οι ανάγκες των μαθητών ειδικής αγωγής είναι εξειδικευμένες.
Χρειάζονται κατάλληλες αίθουσες, εργαστήρια, αίθουσες φυσιοθεραπείας, εργοθεραπείας, χώρους αυτόνομης διαβίωσης.
Δεν το λέμε ως παράπονο.
Το λέμε ως υπενθύμιση της θεσμικής υποχρέωσης που έχουμε όλοι απέναντι στις ιδιαιτερότητες των παιδιών με Αναπηρία
Είναι σημαντικό, λοιπόν, οι αποφάσεις για τους σχολικούς χώρους ειδικής αγωγής να μην λαμβάνονται βιαστικά ή χωρίς ενημέρωση και επαρκή μελέτη. Όχι γιατί κάποιος έχει κακή πρόθεση, αλλά γιατί οι ανάγκες των μαθητών της ειδικής αγωγής είναι εξειδικευμένες και δεν επιτρέπουν γενικεύσεις ή λύσεις “ίδιες για όλους”.
Η σωστή εκπαίδευση απαιτεί κατάλληλο περιβάλλον. Και αυτό είναι μια αρχή που, πιστεύω, όλοι μας εδώ σήμερα μπορούμε να στηρίξουμε.
Τα σχολεία ειδικής αγωγής οφείλουν να είναι πρότυπα ασφάλειας και παιδαγωγικής.
Και καλούμε τις Υπηρεσίες του Δήμου, την Περιφέρεια και το Υπουργείο Παιδείας να συνεργαστούν ώστε κάθε παιδί στην Κω να φοιτά σε σχολείο αντάξιο των δικαιωμάτων του.
- 🟦 3. ΚΕΔΑΣΥ – Μια αναγκαιότητα που δεν μπορεί να περιμένει
Ο ρόλος του ΚΕΔΑΣΥ είναι θεμελιώδης:
Από εκεί ξεκινούν οι αξιολογήσεις και οι εισηγήσεις.
Ο αριθμός των παιδιών έχει αυξηθεί.
Οι ανάγκες έχουν πολλαπλασιαστεί.
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου πρέπει να προχωρήσει άμεσα
στη μετεγκατάσταση του ΚΕΔΑΣΥ σε νέο, μεγαλύτερο κτίριο.
Περισσότερες αίθουσες σημαίνει:
– περισσότερες αξιολογήσεις καθημερινά,
– λιγότερες καθυστερήσεις,
– ταχύτερη ένταξη των παιδιών στα σχολεία με τη σωστή υποστήριξη.
Η έγκαιρη αξιολόγηση σώζει εκπαιδευτικές ζωές.
Δεν είναι γραφειοκρατία.
- 🟦 4. Η οικογένεια και οι δομές στήριξης
Οι οικογένειες παιδιών με αναπηρία δεν ζητούν λύπηση.
Ζητούν δομές, πολιτικές και αξιοπρέπεια.
- 🟦 4.1 ΚΔΑΠμεΑ – Σβουρένειο
Για χρόνια, από το 1990 μέχρι το 2013 η μοναδική και μη τυπική δομή στο νησί μας , ήταν το ειδικό σχολείο του Δήμου που στην ουσία δεν ήταν άλλο εκτός από ένα ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ που λειτουργούσε με πρωινό ωράριο, με προαιρετική προσέλευση παιδιών και το εκπαιδευτικό προσωπικό δεν είχε καμία σχέση με την Ειδική Αγωγή. (Δεν ήταν διορισμένο από το Υπουργείο Παιδείας )
Το 2005 δημιουργήθηκε το ΚΔΑΠΜΕΑ-ΣΒΟΥΡΕΝΕΙΟ Δήμου Κω (ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ)
Κάλυπτε και καλύπτει τις ανάγκες μόνο 25 παιδιών , όχι όμως την ανάγκη όλων των παιδιών και των οικογενειών του νησιού.
Οι ανάγκες των οικογενειών που έχουν ΄Ατομα με Αναπηρία δεν χωρούν σε ωράρια..
- 🟦 4.2. ΚΔΗΦ – Μία νέα δομή που κάλυψε ένα κοινωνικό κενό
Γι’ αυτό το Κέντρο Διημέρευσης – Ημερήσιας Φροντίδας (ΚΔΗΦ), για ΑΜΕΑ , που ξεκίνησε να λειτουργεί τον Ιούνιο του 2025 στο Ζηπάρι, ήρθε να καλύψει ένα τεράστιο και διαχρονικό κοινωνικό κενό στο νησί μας.
Φιλοξενεί παιδιά από ειδικά σχολεία, παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες από τυπικά σχολεία, αλλά και παιδιά που δεν καλύπτονται από καμία άλλη δομή ή σχολική μονάδα λόγω ηλικίας.
Σήμερα 41 οικογένειες της Κω έχουν έναν χώρο φροντίδας, εκπαίδευσης και αξιοπρέπειας.
Το ΚΔΗΦ είναι ζωντανή απόδειξη του τι μπορεί να πετύχει η κοινωνία όταν επιμένει και όταν συνεργάζεται
- 🟦 5 . ΣΥΔ – Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης
Οι οικογένειες δεν μπορούν να ζουν με τον φόβο:
Πρέπει να σταματήσουμε να στέλνουμε τα παιδιά μας στα διπλανά νησιά (Λέρο ή Ρόδο) , όταν οι γονείς δηλώσουν ανήμποροι να τα εξυπηρετούν πλέον
«Τι θα γίνει το παιδί μου όταν δεν θα είμαι εδώ;»
Οι ΣΥΔ δεν είναι ψυχιατρικές κλινικές.
Είναι κανονικά σπίτια που επιβάλλεται βάσει της Νομοθεσίας να βρίσκονται μέσα στον κοινωνικό ιστό της πόλης ή της περιοχής, και τα κτίρια να πληρούν τις προδιαγραφές που προβλέπει η νομοθεσία.
Τα παιδιά μας δεν πάσχουν από μεταδοτικές ασθένειες.
Δεν τα κρύβουμε, δεν τα απομακρύνουμε, δεν τα εξορίζουμε.
Το μόνο που χρειάζονται είναι στήριξη, στοργή, φροντίδα και αγάπη.
Η Κως πρέπει να αποκτήσει Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης.
Οχι σήμερα . Χτες
- 🟦 6. Προσβασιμότητα στην καθημερινότητα
Η προσβασιμότητα δεν σταματά στην πόρτα του σχολείου.
Είναι ολόκληρη η ζωή.
Είναι το δικαίωμα να κυκλοφορείς χωρίς εμπόδια.
Να επισκέπτεσαι τις δημόσιες υπηρεσίες του τόπου σου.
Να απολαμβάνεις τη θάλασσα.
Να ζεις στο σπίτι σου με αξιοπρέπεια.
Κι όμως, στην Κω, πολλές υπηρεσίες παραμένουν μη προσβάσιμες για άτομα με κινητικές δυσκολίες: Μερικά απ αυτά :
Το Επαρχείο Κω.
Το Γραφείο Συγκοινωνιών.
Η Κοινωνική Υπηρεσία
Η Εισαγγελία.
Τα Δικαστήρια.
Το Κτηματολόγιο
Και μέχρι πρόσφατα,και η Εφορία.
- 🟦 7 . Πεζοδρόμια
Τα πεζοδρόμια συχνά δεν είναι διευκολύνσεις — είναι παγίδες.
Έχουμε ποδηλατοδρόμους αλλά όχι πεζοδρόμια και δρόμους προσβάσιμους για αμαξίδια για ΑμεΑ.
Στο νησί μας υπάρχουν πεζοδρόμια με σκαλάκι μπροστά από τις ράμπες.
Υπάρχουν δέντρα και στύλοι στη μέση του πεζοδρομίου.
Φτιάχνουμε καινούργια πεζοδρόμια και ξεχνάμε να φτιάξουμε ράμπες.
Πλακοστρώσαμε την Ζιά και καταστήσαμε μια περιοχή , ένα ολόκληρο χωριό ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟ για αμαξίδια ΑμεΑ , για μητέρες με παιδικό καροτσάκι, και για άτομα με κινητικές δυσκολίες.
Πριν από χρόνια κατασκευάστηκε σε έναν κεντρικό επαρχιακό δρόμο ένα πεζοδρόμιο με Ειδικές πλάκες πεζοδρομίου για ΑΜΕΑ για ασφαλή όδευση των τυφλών.
Κίτρινες, ανάγλυφες πλάκες πεζοδρομίουμε γραμμές που αν ο τυφλός κάνει το λάθος και τις ακολουθήσει με το λευκό μπαστούνι μόνος του χωρίς συνοδό, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα πέσει στο ποτάμι.
Ο δρόμος από τότε μέχρι σήμερα εκεί οδηγεί. Δεν έχει τοποθετηθεί ούτε κάν κάγκελο προστασίας.
Αυτά όλα δεν είναι μόνο πολεοδομική αμέλεια, προχειρότητα ή άγνοια των Τεχνικών Υπηρεσιών.
Είναι έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας και προτεραιοτήτων.
- 🟦 8. Παραλίες
Σε ένα νησί που ζει από τη θάλασσα, έχουμε μία . —Μόνο μία ράμπα πρόσβασης ΑμεΑ, στην πόλη της Κω.
Καμία στο Τιγκάκι, στο Μαρμάρι, στο Μαστιχάρι, στην Καρδάμαινα, στην Κέφαλο.
Λείπουν οι Ράμπες
Παντού όμως λείπουν οι βασικές υποδομές:
Αποδυτήρια για ΑΜΕΑ τουαλέτες για ΑμεΑ., Ειδικός εξοπλισμός. Αυτό δεν είναι ανεκτό για έναν τόπο που θέλει να λέγεται σύγχρονος και ανθρώπινος και δεν συγκαταλέγεται σε έναν μεγάλο Τουριστικό Προορισμό που είναι η ΚΩΣ
Για τα άτομα με κινητική αναπηρία, η θάλασσα δεν είναι πολυτέλεια.
Είναι θεραπεία. Είναι άσκηση. Είναι ζωή.
Πριν από μερικά χρόνια ανακοινώθηκε δημόσια σε Δελτίο Τύπου , η πρόταση για μετατροπή τεσσάρων παραλιών της Κω σε πρότυπα προσβασιμότητας.
Όμως η εξαγγελία έμεινε στη θεωρία.
Και το λέω όχι ως μομφή, αλλά ως υπενθύμιση:
Η αναπηρία δεν μπορεί να περιμένει άλλα τόσα χρόνια για μια σωστή πολιτική.
Η Κως πρέπει να γίνει πραγματικά προσβάσιμη —όχι στα χαρτιά, αλλά και στην πράξη.
- 🟦 9. Σεβασμός στις θέσεις στάθμευσης ΑμεΑ — Ν. 5209/2025
Θέλω να σταθώ σε κάτι πολύ σημαντικό για την καθημερινότητα:
Τον σεβασμό στους χώρους στάθμευσης ΑμεΑ και στις ράμπες πρόσβασης.
Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (Ν. 5209/2025, άρθρο 38) είναι απολύτως σαφής:
Δεν επιτρέπεται η στάση και η στάθμευση:
- στους ειδικούς χώρους στάθμευσης ΑμεΑ,
- στους χώρους που είναι δεσμευμένοι για συγκεκριμένο όχημα ΑμεΑ,
- πάνω σε ράμπες ή οδηγούς τυφλών,
- και σε απόσταση μικρότερη από 50 εκατοστά από αυτές.
Και κάτι νέο, πολύ σημαντικό:
Η Τροχαία πλέον έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να επεμβαίνει και σε ιδιωτικούς χώρους που είναι ανοιχτοί στο κοινό, όπως πάρκινγκ καταστημάτων, ξενοδοχείων, επιχειρήσεων.
Οι παραβάσεις αυτές είναι σοβαρές και επιφέρουν όχι μόνο πρόστιμα αλλά και αφαίρεση πινακίδων για 70 ημέρες.
Γιατί;
Γιατί ένα αυτοκίνητο σε μια ράμπα ή σε μια θέση στάθμευσης ΑΜΕΑ δεν είναι απλώς μια παράβαση.
Είναι ένας φραγμός στην ζωή ενός ανθρώπου !
- 🟦 10. Ευθύνη της Πολιτείας
Κοινωνία και συνείδηση
Προσβασιμότητα δεν είναι μόνο ράμπες και ανελκυστήρες.
Είναι νοοτροπία, παιδεία, συμμετοχή.
Είναι ο τρόπος που βλέπουμε το διαφορετικό όχι ως βάρος, αλλά ως πλούτο.
Η κοινωνία της Κω έχει αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί ενωμένη.
Αλλά πρέπει να περάσουμε από τη συμπάθεια στη δράση.
Από την «Παγκόσμια Ημέρα» στην καθημερινή συνέπεια.
Καλώ λοιπόν τις Αρχές του τόπου — τον Δήμο της Κω, την Περιφέρεια , τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας , τις Υπηρεσίες Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας να κάνουν ένα βήμα παραπέρα: να αναλάβουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις, με χρονοδιάγραμμα και αποτέλεσμα. Να μην αρκούνται σε δηλώσεις ή ανακοινώσεις καλών προθέσεων, αλλά να γίνουν παράδειγμα εφαρμοσμένης προσβασιμότητας.
- 🟦 11. Τρία θεμελιώδη αιτήματα .
Σήμερα θέτω τρία θεμελιώδη αιτήματα :
- 🟦 11.1. Πλήρης κάλυψη εξοπλισμού και θεραπειών από το Υπουργείο Υγείας
Θεραπείες, Αμαξίδια, ορθοπεδικά βοηθήματα, ειδικά υποδήματα , οπτικοακουστικό υλικό κ.ά. , πρέπει να επανέλθει η πολιτεία και να υπάρξει κάλυψη στο 100%.
Από το 2015 η κάλυψη αυτή σταμάτησε, και οι οικογένειες επαιτούν για βασικό εξοπλισμό των ΑμεΑ.
- 🟦 11.2. Επίδομα φροντίδας για γονείς ή φροντιστές παιδιών που δεν αυτοεξυπηρετούνται
Πρέπει να θεσπιστεί ένα σεβαστό και δίκαιο επίδομα φροντίδας για τους γονείς ή τους φροντιστές Ατόμων με Αναπηρία που δεν αυτοεξυπηρετούνται.
Η φροντίδα αυτών των ατόμων είναι εργασία πλήρους απασχόλησης, χωρίς ωράριο, χωρίς άδεια, χωρίς αμοιβή.
Κανείς δεν μπορεί να αντέξει αυτό το βάρος χωρίς στήριξη.
Η Πολιτεία πρέπει να το αναγνωρίσει έμπρακτα και θεσμικά.
- 🟦 11.3. Προσβασιμότητα στο σπίτι Ατόμων με Αναπηρία είναι μόνιμη υποχρέωση της Πολιτείας
Δεν μπορεί η προσαρμογή κατοικιών να εξαρτάται από πλατφόρμες, προγράμματα ή τύχη.
Η αυτονομία μέσα στο ίδιο σου το σπίτι είναι δικαίωμα.
Και για να γίνει μια κατοικία προσβάσιμη χρειάζεται οικονομική στήριξη.
Και αυτή πρέπει να καλύπτεται πλήρως όπως όλα τα βοηθήματα , μέσα από τα Ασφαλιστικά Ταμεία ή το Υπουργείο Κοινωνικής Μέριμνας.
- 🟦 12. Δικαίωμα στην εργασία
Η εργασία είναι αξιοπρέπεια.
Είναι συμμετοχή.
Είναι αυτονομία.
Τα άτομα με αναπηρία χρειάζονται πραγματικές ευκαιρίες απασχόλησης, προγράμματα κατάρτισης, ειδική τεχνολογία και προσβάσιμους εργασιακούς χώρους.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει με κάποια μορφή αναπηρίας.
Παρά τη νομοθεσία, η ουσιαστική ισότητα δεν έχει επιτευχθεί.
Η διεθνής έρευνα δείχνει ότι η προσωπική επαφή με άτομα με αναπηρία καλλιεργεί ενσυναίσθηση και μειώνει τα στερεότυπα.
- 🟦 13. Τοπικό Μητρώο Αναπηρίας – Μια αναγκαία πρόταση
Υπάρχει μια πολύ αξιόλογη πρόταση :
Η δημιουργία ενός Τοπικού Μητρώου Καταγραφής ΑμεΑ σε συνεργασία με τις αρμόδιες Υπηρεσίες
Μόνο έτσι μπορούμε να ξέρουμε:
• πόσα άτομα με αναπηρία ζουν στην Κω,
• τι ανάγκες έχουν,
• ποιο είναι το επίπεδο προσβασιμότητας,
• πώς σχεδιάζουμε πολιτικές με πραγματικό αντίκτυπο.
Συμφωνώ απόλυτα με αυτή την πρόταση.
Και ο Σύλλογος μας δηλώνει παρών σε κάθε συνεργασία
Γιατί ό,τι δεν καταγράφεται, δεν μπορεί να σχεδιαστεί σωστά.
- Επίλογος
Η 3η Δεκεμβρίου δεν είναι μέρα γιορτής.
Είναι μέρα ευθύνης.
Η αναπηρία δεν είναι αδυναμία.
Η αδυναμία βρίσκεται στις υπηρεσίες και στις κοινωνίες που δεν προσαρμόζονται.
Δεν χρειάζονται άλλες ημέρες υπενθύμισης.
Χρειάζεται Πολιτεία μόνιμης φροντίδας και κοινωνία διαρκούς σεβασμού.
Τα άτομα με αναπηρία δεν χρειάζονται οίκτο.
Χρειάζονται ευκαιρίες.
Χρειάζονται σεβασμό, ισότητα και αποδοχή.
Ας κάνουμε λοιπόν το πρώτο βήμα σήμερα — και κάθε μέρα.
Ας γίνουμε η φωνή αυτών που δεν ακούγονται, για να γίνει η Κως ένα νησί ισότητας, αξιοπρέπειας και πραγματικής προσβασιμότητας για όλους.
Σας ευχαριστώ
Η Πρόεδρος του Συλλόγου ΕΕΕΕΚ-ΚΩ
Μαρία Χατζηγιακουμή
