Ο Θεοφάνης Μαλκίδης γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη από προγόνους που διασώθηκαν της Γενοκτονίας και των Ολοκαυτωμάτων κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής και φασιστικής Κατοχής. Σπούδασε Κοινωνικές επιστήμες και είναι διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών και ασχολείται με εθνικά θέματα που πλήγωσαν τον απανταχού Ελληνισμό. Με βαθειά γνώση των θεμάτων της Κύπρου, της Θράκης, της Βορείου Ηπείρου, του Αιγαίου κ. ‘αλλων Ελληνικών περιοχών, ασχολείται εξαντλώντας τη βιβλιογραφία, όπως κάνει εδώ μ’ αυτό το βιβλίο για τα Δωδεκάνησα. Δεν μπορούσα να μην αποδεχτώ την πρόταση του να συμβάλλω στην παρουσίαση του βιβλίου του , όχι μόνο λόγω της ιδιότητας μου, αλλά και σαν Δωδεκανήσιας που μεγάλωσα μέσα σε μια οικογένεια με τα πολλά ακούσματα της νεότερης ιστορίας των νησιών μας και φυσικά της Κω.
Δίνει ένα ιστορικό πλαίσιο για να κατανοήσουμε τις αγωνίες των Δωδεκανησίων με τις αλλεπάλληλες καταλήψεις των νησιών της Δωδεκανήσου. Όταν αναφερόμαστε σ’ εκείνους τους αγώνες, της περιόδου της Κατοχής Τουρκοκρατίας, Ιταλοκρατίας, Γερμανικής και Αγγλικής , μιλάμε ότι γράφτηκε ακόμη ένα πραγματικό «έπος» ,μια αληθινή «Οδύσσεια» των Δωδεκανησίων. Η πατρίδα μας, η Ελλάδα με την πλούσια ιστορία, κατάφερε να επιβιώσει μετά από τόσες περιπέτειες και πολέμους, γιατί κατάφερνε να καλλιεργεί τα ιστορικά στοιχεία της πνευματικής κληρονομιάς της, να γονιμοποιεί μ’ αυτά τη ζωή και να τα ζωντανεύει κρατώντας τα ψηλά, μπροστά στη «συνείδηση της ανθρωπότητας», όπως συνέβη και με τη Δωδεκάνησο.
Ο κ. Μαλκίδης καθώς γράφει Ιστορία εξαντλεί τις ιστορικές πηγές και τη βιβλιογραφία με συνοπτικό κατά το δυνατόν τρόπο, αλλά σε κάθε περίπτωση είτε προλογίζοντας το βιβλίο του, είτε ολοκληρώνοντας την έρευνά του, με γλαφυρό τρόπο αφήνει την πένα του να λουστεί στο συναίσθημα και αναδεικνύονται και οι λογοτεχνικές του δεξιότητες. Αυτό κάνει τον αναγνώστη να διαβάσει το βιβλίο με ευχαρίστηση. Σ’ αυτές τις 100 σελίδες για τα Δωδεκάνησα, ξεχωρίζει με μεθοδικότητα τις πηγές και τα σχόλια των συγγραφέων αρχαίων ή νεότερων στο κάτω μέρος των σελίδων, χωρίς ν΄ αποσυνδέει τον αναγνώστη από την εξιστόρησή του, προκαλώντας- αν θέλετε- και για περαιτέρω έρευνα σε όποιον θα ήθελε να μελετήσει . Ενδεικτικά κάποιες πηγές, ‘Ομηρος, Ηρόδοτος, Θουκυδίδης ,Διόδωρος Σικελιώτης, ,Πουκεβίλ, Σπ. Τρικούπης, Γ. Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Γέροντας, Σάμψων, Χατζηβασιλείου, Σακελλαρίδης, Βρόντης, Ζαρράφτη ΚΩΪΑ, Παπαρηγόπουλος, Τσιρπανλής, Γιαννόπουλος, Παπαχριστοδούλου, Κογιόπουλος, Κλαδάκης, Κυπριώτης, Γεωργιάδης κ. άλλοι.
«..Είναι η θάλασσα, το Πέλαγος, το Αρχιπέλαγος, τα αναρίθμητα μικρά και μεγάλα νησιά και βραχονησίδες, κομμάτια γης στερεωμένα, κρατημένα από την ιστορία και τους ανθρώπους που διαμόρφωσαν, το έθνος, το λαό, το κοινωνικό σώμα και δημιούργησαν τον πολιτισμό, τις πόλεις , το Κοινόν, την Αγορά και την Εκκλησία του Δήμου, την αρχιτεκτονική, την πολεοδομία, τα Μαθηματικά, την Ιατρική, τη γαστρονομία , όλα. Εκεί, στα νησιά της Ελληνικής θάλασσας, στα Δωδεκάνησα, εκεί ο Ελληνικός κόσμος, προσέφερε στην ανθρωπότητα το ΜΕΤΡΟ, την οικουμενική σκέψη, τον ορθολογισμό και αναζήτησε με πάθος, τη μνήμη, δηλαδή την αλήθεια, το υπερφυσικό, πλάι στο υπερφυσικό και το φυσικό.
Όλα τα παραπάνω, μαζί με πολλά άλλα έκτισαν, έφτιαξαν, έπλασαν τον Ελληνισμό και την Ελληνικότητα των Δωδεκανήσων, πάντα συνυφασμένα ως ένα σώμα, με τις απέναντι Μικρασιατικές ακτές, εκεί όπου η γη ενώνεται με τη θάλασσα και η θάλασσα με τη γη..»
Ξεχειλίζουν από ευαισθησία και πατριωτισμό στίχοι της λαϊκής μούσας για την ημέρα της ενσωμάτωσης που όσο ήταν κάτω απ΄ το πέλμα του κατακτητή σιγοτραγουδούσαν «..Έλα Θεέ και κάμε το φύλλο να γυρίσει για να’ ρθει πάλι το νερό στην πρωτινή του βρύση..»
ΑΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ΣΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ. Βγαίνει μέσα από τις επόμενες σελίδες που περιγράφονται γεγονότα, συναντήσεις, συνδιασκέψεις, συνθήκες κ. άλλα , από τις αλλεπάλληλες συγκρούσεις και φυσικά τις αγωνίες των Δωδεκανησίων. Φυσικά στο επίκεντρο αυτής της εργασίας είναι η ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ, που από τους αρχαίους χρόνους διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον των ιστορικών και ερευνητών. Χρονολογικά, δεν υπάρχει ιστορική περίοδος , μέχρι και τη νεότερη ιστορία, που η ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ να μην έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά προς ανάδειξη , όπως και γεγονότα για εμπλουτισμό των σελίδων της Ελληνικής Ιστορίας. Στην ευαίσθητη γεωγραφικά θέση της η ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ έγινε πολλές φορές πόλος έλξης, αλλά και ορμητήριο κατακτητών και επιδρομέων.
Πέρσες, Σαρακηνοί, Σταυροφόροι και Άραβες , άφησαν τα σημάδια τους στην ιστορία του τόπου. Το ίδιο συνέβη και κατά την περίοδο της Ιπποτοκρατίας, Τουρκοκρατίας, Ιταλοκρατίας, Γερμανοκρατίας και Αγγλικής Κατοχής.
Για τις τελευταίες περιόδους της νεότερης ιστορίας δεσπόζουν ακόμη τα κτήρια και τα μνημεία, που η ευαισθησία του Ελληνικού πολιτισμού σέβεται και αναδεικνύει. Ιδιαίτερα τα κτήρια της ιταλικής κατοχής που έχουν μπει στην καθημερινή λειτουργία και ζωή της πόλης. Προβάλλονται σήμερα σαν ιδιαίτερα πολιτιστικά αγαθά, δίπλα στους αρχαίους Ελληνικούς ναούς, τα Βυζαντινά-Μεσαιωνικά κάστρα, τα τζαμιά και τα ενοποιημένα αρχαιολογικά σύνολα του ιστορικού κέντρου της πόλης.
Ακολουθεί μια συνοπτική κατά το δυνατόν αναδρομή σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή των Δωδεκανησίων και ιδιαίτερα των αγωνιστών και του απλού λαού κατά την περίοδο της Νεότερης Ιστορίας της Δωδεκανήσου.
Το 1523 η Κως , μετά την κατοχή που γεύτηκε από τους Ιππότες, πέρασε στη στυγνή περίοδο της Τουρκοκρατίας. Διωγμοί, βίαιες συμπεριφορές, στέρηση κάθε ελευθερίας και καταπάτησης κάθε έννοιας δικαίου και ανθρώπινης αξιοπρέπειας σηματοδοτούν αυτή την περίοδο. Καταπονημένος και εξουθενωμένος ο λαός της Κω είδε τη βαρβαρότητα σε όλο της το εύρος. Αποκορύφωμα της αγριότητας και του θρησκευτικού φανατισμού η θανάτωση του Ιωάννη του Ναύκληρου(1669), του Μητροπολίτη Ζαχαρία (1798) και οι ταπεινώσεις του λαού με κάθε μορφής ενέργειες που ήταν αρκετές για να δημιουργούν μια δυσβάστακτη περίοδο, όπως τη γεύτηκε όλη η Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα ,πριν την Ελληνική επανάσταση του 1821 και κατά τη διάρκειά της.
Οι ιππότες εγκατέλειπαν τη Ρόδο(1523), μετά από την ατυχή σύγκρουσή τους με τα Τουρκικά στρατεύματα υπό το Σουλεϊμάν Μεγαλοπρεπή και έμελλε ο Τούρκικος ζυγός να καθορίζει τις τύχες του Δωδεκανησιακού λαού ακόμη και σε διπλωματικό επίπεδο και μετά τον Ιταλοτουρκικό πόλεμο του 1911.
Όταν η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο το 1911(29 Σεπτεμβρίου) είχε Ιμπεριαλιστικούς στόχους με το βλέμμα στραμμένο προς τη Βόρεια Αφρική. Την Ιταλία ενδιέφεραν τα εδάφη της Κυρηναϊκής και της Τριπολίτιδας. Η Δωδεκάνησος βρίσκεται πάλι στο μάτι του κυκλώνα και έμελλε κι αυτό το γεγονός να σταθεί μοιραίο για τους νησιώτες. Η γεωγραφική θέση των Δωδεκανήσων διευκόλυνε τους Ιταλούς στις αποικιακές τους βλέψεις και η κατάληψη των νησιών ήταν απαραίτητη για να εμποδίζουν τις Τουρκικές επιχειρήσεις προς την Αφρική.
Στις 26/4/1912, καταλαμβάνεται η Αστυπάλαια. Αρχίζει μια θλιβερή για τους νησιώτες περίοδος που κρατά μέχρι το Νοέμβρη του 1943, για να συνεχιστεί με βιαιότητες, θανατικές καταδίκες, αθώα θύματα, μέχρι το Μάϊο του 1945 που γλυκοχάραζε η λευτεριά.
Ένα –ένα τα νησιά της Δωδεκανήσου περνούσαν στην Ιταλική κατοχή και ανυποψίαστοι οι κάτοικοι των νησιών πανηγύριζαν, γιατί έβλεπαν διαφορετικά ένα Χριστιανικό έθνος. Το τι θα επακολουθούσε σε σχέση με την προσπάθεια αφομοίωσης και αλλοτρίωσης του Ελληνικού στοιχείου που επιχειρήθηκε, σ’ εκείνες τις ώρες είναι αλήθεια, πως οι νησιώτες δε θα μπορούσαν να διανοηθούν. Οι πολεμικές επιχειρήσεις μεταφέρθηκαν στο Αιγαίο, κοντά στα Μικρασιατικά παράλια και φυσικά στην Τουρκοκρατούμενη Δωδεκάνησο. Μετά την κατάληψη της Αστυπάλαιας (Απρίλιο ), ακολούθησαν των άλλων νησιών και στη συνέχεια της Κω. Κατά τη διάρκεια της Ιταλοκρατίας, οι κατακτητές διήλθαν διάφορες μεθόδους για ν’ αφομοιώσουν το ντόπιο πληθυσμό. Ο CesareMaria de Vecchi προσπαθούσε να εξυμνεί και να προβάλει το Ρωμαϊκό ιδεώδες και είναι χαρακτηριστική η ενέργειά του να ξεχωρίζει κάθε τι Ρωμαϊκό από τα αρχιτεκτονικά μέλη , κατά τη διάρκεια των ανασκαφών και να τα περισυλλέγει στο Κάστρο. Κάθε πράξη του de Vecchi, έκρυβε μέσα της τον ανθελληνισμό, το φασισμό, που άγγιζε τα όρια του γελοίου. Απέβλεπε στη συντριβή του ελληνικού στοιχείου, ο παρανοϊκός αυτός άνθρωπος, «ο βλαξ και πείσμων», με τη νοοτροπία λοχία, όπως τον αποκάλεσε ο Grazzi στο βιβλίο του. «Η αρχή του τέλους» 1940.
Το Ενωτικό δημοψήφισμα(29 Αυγούστου 1921), προς το διοικητή της Δωδεκανήσου Conte de Bosdari που εκφράζει τους προαιώνιους πόθους για λευτεριά, σχολιάζει ο πρώτος «αριστίνδην Δήμαρχος της Κω Γεώργιος Κουτσουράδης στο «ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΩ».
Τοπική εφημερίδα ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΩ, Εμείς που ζήσαμε την Κατοχή, 1997.
7 Δεκεμβρίου, παραιτείται από στρατιωτικός Διοικητής της Δωδεκανήσου ο Ντε Βέκκι, γιατί διαφώνησε με το Μουσσολίνι. Στις 14 Δεκεμβρίου αντικαταστάθηκε από τον Ettore Bastico. Μετά την παραίτηση του de Vecchi διορίστηκε ο Ettore Bastico και εν συνεχεία ο Inigo Campioni. Τελευταίος πολιτικός διοικητής της Δωδεκανήσου ήταν ο Faralli. Όσο σκλήραιναν τα μέτρα οι Ιταλοί για τους Δωδεκανήσιους, άλλο τόσο εκείνοι οπλίζονταν με δυνάμεις απίστευτης καρτερικότητας και πίστης.
Σύσταση του Ελληνικού κράτους(1830), χωρίς τα Δωδεκάνησα
1830(3 Φεβρουαρίου) . Υπογράφεται στο Λονδίνο η σύσταση του Ελληνικού κράτους, χωρίς τα Δωδεκάνησα, τα οποία έμειναν ακόμη υπό τον τούρκικο ζυγό. Το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος κατακτά σιγά-σιγά το χαμένο έδαφος και προσπαθεί να ανασυγκροτηθεί μέσα από τα ερείπιά του. Γεύεται τις νίκες του 1912-3, αλλά η Δωδεκάνησος εξακολουθεί να είναι τουρκοκρατούμενη και γρήγορα να βρίσκεται κάτω από ένα άλλο απρόσμενο ζυγό, προερχόμενο από τη Δύση, τους Ιταλούς που είχαν κηρύξει τον πόλεμο στους Τούρκους. Παρά τις θυσίες των Δωδεκανησίων και το φόρο αίματος που κατέθεσαν στο βωμό των ιδεών της πατρίδας και θρησκείας άνδρες και γυναικόπαιδα, είδαν ν’ απελευθερώνεται όλη η Ελλάδα(1830), συμπεριλαμβανομένης και της Εύβοιας, εκτός των Δωδεκανήσων. Η παραχώρηση κάποιων προνομίων(1835) για Αυτοδιοίκηση, δικαίωμα στη γλώσσα και τη θρησκεία, περνούν μέσα από τις διαφορετικές τάσεις των κατακτητών. Το 1908 με το κίνημα των Νεότουρκων απειλούνται σοβαρά τα προνόμια των Δωδεκανήσων. Επιχειρούσαν περιορισμούς στα προνόμια και τα δικαιώματά , αλλά πάντα έβρισκαν σθεναρή την Αντίσταση των Κώων που πάλεψαν για τις περιουσίες τους, την Αυτοδιοίκηση και τα σχολεία τους.
Χρονολογίες που σημάδεψαν τη Νεότερη Ιστορία της Δωδεκανήσου.
α) Η Συνθήκη Ouchy (Λωζάννη),ανάμεσα στην Ιταλία και Τουρκία, στις 18 Οκτωβρίου 1912. Η Τουρκία θα έπαιρνε αντάλλαγμα τα Δωδεκάνησα, ενώ θα παραχωρούσε τη Λιβύη στην Ιταλία. Ακολούθησε το 1912(Ιούνιο), το Πανδωδεκανησιακό Συνέδριο Πάτμου.
β) Η συμφωνία Ελλάδας- Ιταλίας, Tomaso Tittoni(Υπουργός Εξωτ. Ιταλίας)- Ε. Βενιζέλου(Πρωθυπουργού Ελλάδος) 29ης Ιουλίου 1919. Είχε υπογραφεί στο Παρίσι. Απέβλεπε στην παραχώρηση των νησιών στην Ελλάδα , εκτός της Ρόδου. Η συμφωνία δεν τηρήθηκε ξανά.
γ) Ακολούθησε η συνθήκη των Σεβρών(28 Ιουλίου-10 Αυγούστου 1920), που θεωρήθηκε μεγάλη διπλωματική επιτυχία του Ελευθερίου Βενιζέλου για την προώθηση της Μεγάλης ιδέας για την επίτευξη των εθνικών πόθων. Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή τα νησιά παρεχωρούντο στην Ελλάδα εκτός από τη Ρόδο για την οποία η συνθήκη προέβλεπε ένα αυτόνομο καθεστώς για μια 15ετία υπό την κυριαρχία της Ιταλίας. Δεν άργησαν όμως να διαψευστούν για μια ακόμη φορά οι εθνικοί πόθοι. Στις 24 Ιουλίου του 1923 και με τη συνθήκη Λωζάννης (άρθρο 15) , η Τουρκία παραιτήθηκε υπέρ της Ιταλίας και από κάθε δικαίωμα και τίτλου για τα νησιά , Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Τήλο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Λειψών, Σύμης και Κω, καθώς και για τις κατεχόμενες από την Ιταλία νησίδες και του Καστελλορίζου συμπεριλαμβανομένου. Επισημαίνει ο κ. Μαλκίδης ότι για το καθεστώς πλήρους κυριαρχίας στη Δωδεκάνησο της Ελλάδας, οι διατάξεις εμπεριέχονται στη συνθήκη των Παρισίων 1946-47.
4 Ιανουαρίου 1932. Η Ιταλοτουρκική συμφωνία στην Άγκυρα καθορίζει τη συνοριακή γραμμή (αιγιαλίτιδα ζώνη), μεταξύ Καστελλορίζου και Τουρκικών ακτών. Καθορίζεται έτσι η διαγράμμιση των συνόρων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη συνθήκη του ΟΗΕ περί του Δικαίου της Θάλασσας με την οποία τα εθνικά ύδατα μιας χώρας μπορούν να επεκταθούν στα δώδεκα ναυτικά μίλια. Η ίδια η Τουρκία επί του προκειμένου έχει επεκτείνει τα εθνικά της ύδατα προς Εύξεινο πόντο και την ανατολική Μεσόγειο στα 12 ναυτικά μίλια. Το 1995, κατά την επικύρωση της συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας από τη Βουλή των Ελλήνων, η Τουρκία δήλωσε ότι στην περίπτωση που η Ελλάδα επεκτείνει τα εθνικά της ύδατα πέραν των έξι ναυτικών μιλίων, αυτό θα εκλαμβανόταν σαν απόπειρα περιορισμού των συνόρων της και άμεση προσβολή της εθνικής της κυριαρχίας. Με αυτό τον ισχυρισμό ισχύει και σήμερα το λεγόμενο casus Belli, αιτία πολέμου. Συχνά ακούμε για το Δίκαιο της Θάλασσας, τις προσφυγές που επιχειρούνται, την υφαλοκρηπίδα κ. άλλα, που επικαλούνται οι δύο πλευρές, η κάθε μια με τα δικά της επιχειρήματα. Οι επανειλημμένες τουρκικές απόπειρες παραβίασης των Ελληνικών δικαιωμάτων επί της υφαλοκρηπίδας έχουν προκαλέσει τριβές από τις δύο πλευρές φτάνοντας τα όρια της ένοπλης σύγκρουσης. Η Ελλάδα έφερε το θέμα μονομερώς στο συμβούλιο Ασφαλείας, στο δικαστήριο της Χάγης. Το καθεστώς των Δωδ/σων ορίζεται από τη συνθήκη των Παρισίων, 1947, με την οποία η Ιταλία εκχωρεί στην Ελλάδα πλήρη κυριαρχία στα νησιά των Δωδ/σων. Είναι ξεκάθαρο πως η συνθήκη των Παρισίων δεν σχετίζεται με την Τουρκία, καθώς η Άγκυρα δεν αποτελούσε συμβαλλόμενο μέρος.
Είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν χρησιμοποιούμε όρους και συνθήκες της Διεθνούς διπλωματίας, ωστόσο να γνωρίζουμε τι εννοούν οι ειδικοί επιστήμονες για υφαλοκρηπίδα, Αιγιαλίτιδα ζώνη(χωρικά ύδατα), αποστρατικοποίηση κ.τ.λ. Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούμε διατυπώσεις του μελετητή. Υφαλοκρηπίδα, τμήμα του παράκτιου βυθού της θάλασσας και πιο ειδικότερα το τμήμα που αποτελεί την ομαλή προέκταση της ακτής κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, έως το σημείο στο οποίο αυτή διακόπτεται απότομα…σ..68 κ.ε..Αιγιαλίτιδα ζώνη σ, 76 ,ε.(χωρικά ύδατα ή χωρική θάλασσα), είναι η θαλάσσια ζώνη που βρίσκεται δίπλα ακριβώς στις ακτές ενός κράτους. Περιλαμβάνει το νερό, τον βυθό και το υπέδαφος και τον υπερκείμενο εναέριο χώρο…ΑΠΟΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ σ.73-75 κ. εξής Το επιχείρημα ως απάντηση στις αξιώσεις είναι το άρθρο 14 της συνθήκης ειρήνης των Παρισίων(1947), με την οποία η Ιταλία εκχωρεί στην Ελλάδα πλήρη κυριαρχία στα νησιά των Δωδεκανήσων. Η συνθήκη όμως των Παρισίων δεν αφορά και δεν σχετίζεται με την Τουρκία, καθώς η Άγκυρα δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος. Άρα η Τουρκία δεν πρέπει να εγείρει αξιώσεις, επικαλούμενη τη συγκεκριμένη συνθήκη…
ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Πριν φθάσουμε στην τυπική ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου το 1948, προηγήθηκαν διάφορες διεργασίες με φόντο τα νησιά και σε πρωταρχικό ρόλο τους εκπροσώπους των μεγάλων δυνάμεων και της Ελλάδας .Στις 8 Μαϊου του 1945 φθάνει στη Σύμη ο Wagener και υπογράφει το πρωτόκολλο της παράδοσης της Δωδεκανήσου, χωρίς όρους. Τα νησιά παραδίδονται στους Άγγλους και στο Διοικητή του Ιερού Λόχου, συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε. Την επόμενη μέρα(9/5) αποβιβάζονται στη Ρόδο Ιερολοχίτες και αγγλικές δυνάμεις και αποθεώνονται από τους κατοίκους του νησιού. Για τη Δωδεκάνησο αρχίζει η Βρετανική κατοχή. Τον Ιούνιο του 1946 ακολουθεί διάσκεψη των τεσσάρων Υπουργών Εξωτερικών Αγγλίας, Γαλλίας, Η.Π.Α και Ρωσίας για τον καταρτισμό των σχεδίων ειρήνης. Σε ένα μήνα από τότε υψώνονται οι Ελληνικές σημαίες στα νησιά.
Είναι χαρακτηριστικό το επίγραμμα του Φώτη Βαρέλη, Δωδεκανήσιου λογοτέχνη που έγραψε για το Μάη του 1945 που έβλεπε να γλυκοχαράζει η λευτεριά.
-Απόψε κρυφομίλησε η λευτεριά με μένα,
-πάψετε Δωδεκάνησα, νάστε συλλογισμένα.
7η Μαρτίου 1948. Με το αντιτορπιλικό «Θεμιστοκλής», φθάνουν στη Ρόδο ο βασιλιάς Παύλος και η βασίλισσα Φρειδερίκη, συνοδευόμενοι από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Θεμιστοκλή Σοφούλη, Κωνσταντίνο Τσαλδάρη , υπουργούς , στρατιωτικούς και πολλούς επισήμους. Επικεφαλής της Δωδεκανησιακής επιτροπής, πρωτεργάτες του Δωδεκανησιακού αγώνα, όπως ο Καλύμνιος ιατρός Σκεύος Ζερβός και ο καθηγητής Μιχαήλ Βολονάκης από τη Σύμη κ.ά.. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ(31/3/47-28/10/47) .*8.
9 Ιανουαρίου 1948. Με τον υπ’ αριθμ.518 νόμο της Δ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων ορίζεται: « Αι νήσοι της Δωδεκανήσου Ρόδος, Κάλυμνος , Κάρπαθος, Αστυπάλαια, Νίσυρος, Πάτμος, Χάλκη, Κάσος, Σύμη, Κως, Λέρος, Τήλος και Καστελλόριζον, ως και αι παρακείμεναι νησίδες, προσαρτώνται εις το Ελληνικόν κράτος, από της 28ης Οκτωβρίου 1947».Ο νόμος αυτός δημοσιεύεται στην εφημερίδα της κυβερνήσεως στις 9 Ιανουαρίου 1948.
Η 7η Μαρτίου 1948 ορίζεται ως η ημέρα της τυπικής, πανηγυρικής ενσωμάτωσης
Πανηγυρίζουν ακόμη οι Δωδεκανήσιοι της διασποράς και αντανακλάται η χαρά αυτή στο ποίημα του Αναστάση Γιαρηνάκη, όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ, της Νοτίου Αμερικής για την 31η Μαρτίου 1947.
Σαν τι μεγάλο γίνεται , σαν τι τρανό γροικιέται, Κι ο κόσμος συνταράχτηκε σα νάναι χαλασμός; Ανοίξασιν οι εκκλησιές, χτυπούσιν οι καμπάνες, Η Πλάση όλη μέθυσε, γελούν οι ουρανοί. Ο νους τ ΄ ανθρώπου σταματά μες την οχλοβοή…Ευλογμένον , ω Θεέ , νάναι το όνομά σου, Γιατί στο θέλημά σου συντρίβεται το άδικο…σκύβουν οι ισχυροί, των σκλάβων εκπληρώνονται οι εθνικοί παλμοί
Οι αγώνες των Δωδεκανησίων συνεχίζονται και κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο όπως διαβάζουμε στο ΜΗΤΡΩΟΝ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΩΝ ΔΗΜΟΥ ΚΩ, Έκδοση Δήμου Κω , 2014
Κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο(3 Σεπτεμβρίου 1939). Η Αγγλία και η Γαλλία κηρύσσουν τον πόλεμο στη Γερμανία μετά την εισβολή της στην Πολωνία. Στις 28 Οκτωβρίου 1940, η Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Ελλάδα. Διαβάζουμε από το Μητρώον Παλαιών πολεμιστών και Αντιστασιακών Δήμου Κω, ότι Κώοι πολίτες μορφωμένοι, άνθρωποι της υπαίθρου, βοσκοί, Δωδεκανήσιοι της Διασποράς έδωσαν το παρόν σ΄ αυτό τον πόλεμο, όπως και στις προηγούμενες ιστορικές περιόδους, όπως θα δούμε παρακάτω. Εντυπωσιακή η παρουσία στο ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΕΠΟΣ, στα ΕΚΣΤΡΑΤΕΥΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ, στη ΜΕΣΟΓΕΙΟ, στα νησιά του ΑΙΓΑΙΟΥ. Συγκινητική η παρουσία του ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΩΝ, της Ε.Ο.Τ « ΡΙΜΙΝΙ ΡΟΥΒΙΚΩΝΑΣ» του «ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ», «Ε.Κ.Ε.Μ.»{ΝΟΤ. ΙΤΑΛΙΑ)-«ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ» και «ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ». ΜΗΤΡΩΟΝ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΩΝ ΔΗΜΟΥ ΚΩ, Έκδοση Δήμου Κω , 2014 σ.22-23
Μαρία Τουλαντά- Παρισίδου
