Η μπετονιέρα δούλευε ασταμάτητα. Καθόλου δυσάρεστος ο ήχος της, ούτε ενοχλητικός, διότι ήταν για καλό σκοπό. Δεκαετία του 1960 και χτιζόταν μια καινούργια Εκκλησιά, μετά από πολλά χρόνια. Ήταν ο Ιερός Ναός του Αγίου Παύλου Κω, το στολίδι της γειτονιάς στα ‘Κούμπουρνα’ ή ‘Κρητικά’ ή στη Νέα Αλικαρνασσό. Σκαρφαλωμένος στις σκαλωσιές, με τον τενεκέ γεμάτο υγρό τσιμέντο, ο καλοσυνάτος και εργατικός, αείμνηστος παπά Κωνσταντής ο Πίκουλας, από το ορεινό χωριό Πυλί, φώναζε τον τότε Χρήστο Τσουκνιά και μετέπειτα ιεροψάλτη και τέλος αξέχαστο μακαριστό ιερέα, να παραλάβει το οικοδομικό υλικό, μαζί με τους άλλους ακούραστους εργάτες.
Σχολιαρόπαιδα εμείς από το Τρίτο Δημοτικό Σχολείο, το Λαζίνο ή Ασίλο, γυρνούσαμε από τα μαθήματα με ένα σκοπό. Να ανεβοκατεβαίνουμε στους λοφίσκους από πορσελάνα, ασβέστη σε σκόνη, χαλίκι, άμμο και χύμα τσιμέντο ή να φτιάξουμε σπηλιές και φουρναράκια, μέχρι που ο αγαθός ιερέας, να μας φωνάξει να σταματήσουμε το παιχνίδι και να μην χαλάμε τα οικοδομικά υλικά. Βλέπετε τότε τα παιδιά παίζαμε ελευθέρα, στις αυλές των Εκκλησιών και στις αλάνες, όχι παγιδευμένα στον παραλογισμό των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Ύστερα περιμέναμε την Κυριακή, για να Εκκλησιαστούμε με το Σχολείο και τον ακούραστο δάσκαλο μας και ιεροψάλτη, τον κ. Τάκη τον Χατζηάμαλλο, σε εκείνη την τσίγκινη καμπίνα ΕΤΟΛ. Αυτή ήταν ένα Ιταλικό απομεινάρι, της ζοφερής Ιταλοκτρατίας, μια παλιά στρατιωτική αποθήκη, που οι ευσεβείς Χριστιανοί την χρησιμοποιούσαν προσωρινά σαν τόπο λατρείας και προσευχής, προς τον Απόστολο των Εθνών Άγιο Παύλο, από το 1956 έως και το 1964. Μέχρι που εγκαινιάστηκε ο νέο ανεγερθείς Ιερός Ναός του Αγίου Παύλου, λίγο ποιο κάτω από την θρυλική καμπίνα, στο οικόπεδο που χάρισε η ευσεβής, αρχοντική οικογένεια Σταματιάδη. Σε αυτές τις πρόχειρες κατοικίες, στις τσίγκινες καμπίνες ΕΤΟΛ, έμεναν πολλές οικογένειες μέχρι να χτιστούν αργότερα οι λαϊκές κατοικίες και να μετακομίσουν εκεί. Η ζωή στις τσίγκινες καμπίνες, ήταν πολύ δύσκολη, γιατί όχι μόνο έμεναν στριμωγμένες πολυμελείς οικογένειες, αλλά κυρίως τον Χειμώνα το κρύο τρυπούσε την λαμαρίνα και το Καλοκαίρι της έβαζε φωτιά, με την αφόρητη ζέστη.
Σήμερα στη θέση τους βρίσκεται ο Δημοτικός παιδικός σταθμός , το Νηπιαγωγείο και η Παιδική Χαρά, επί των οδών Αβέρωφ και Κανάρη.
Τότε που χτιζόντανε ο Άγιος Παύλος της γειτονιάς μας, στα Κούμπουρνα, οι δρόμοι ήταν οι περισσότεροι χωμάτινοι, καθώς και τα πεζοδρόμια.
Η μεγάλη ανταπόκριση των ευσεβών ενοριτών, στο κάλεσμα του τότε δύσκολου, αλλά πολύ δραστήριου μακαριστού Μητροπολίτου Εμμανουήλ Καρπαθίου, ήταν αρκετά μεγάλη, ώστε συγκέντρωσαν περί το μισό εκατομμύριο σε δραχμές. Κάθε χρόνο, οργάνωναν ένα ιδιαίτερο πανηγύρι, για την γιορτή του Αγίου Παύλου, ώστε να συγκεντρώνουν τα απαραίτητα ποσά, για να ξεπληρώνουν ό, τι χρειαζόταν για την αποπεράτωση του Ιερού Ναού, ο οποίος είναι και τρισυπόστατος. Δηλαδή εκτός από τον Άγιο Παύλο, είναι αφιερωμένος και στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο και στους Αγίους Θεοδώρους. Μεγάλη ήταν και η οικονομική συνεισφορά, της οικογένειας του εφοπλιστή και εργοστασιάρχη Νομικού όπου διατηρούσε ακριβώς απέναντι από την Εκκλησία, το ομώνυμο εργοστάσιο μεταποιήσεις ντομάτας σε τοματοπελτέ.
Και το θαύμα έγινε. Το ακρογιάλι όπου κατέβηκε από το καΐκι με το οποίο έκανε Αποστολική περιοδεία ο Άγιος Παύλος, στολίστηκε με το πιο όμορφο στολίδι.
Ένα ολοκαίνουργιο Ιερό Ναό ρυθμού ‘Βασιλικής άνευ τρούλου’. Η μεγάλη επιθυμία και η εργατικότητα του καλοκάγαθου και καλλίφωνου ιερέα, παπά Κωνσταντή Πίκουλα, έγινε πραγματικότητα. Στον Ιερό Ναό του Αγίου Παύλου, από όσο θυμάμαι, υπηρέτησαν με ζήλο οι μακαριστοί ιερείς, παπά Κωνσταντίνος Πίκουλας, ο παπά Νικόλαος Ανδρέου, ο παπά Γεώργιος Μυλωνάς. Οι μακαριστοί Αρχιμανδρίτες Ευάγγελος βραχνάς, Δημήτριο Γρύλλης, Γεώργιος Σαρρής και Χρυσόστομος Καλαθάς. Επίσης και ο παπά Αντώνιος Φράγγος. Σήμερα με ιδιαίτερο ζήλο, πιστοί διάκονοι του Ιερού Ναού Αγίου Παύλου Κω είναι οι ιερείς, ο παπά Σταύρος Διακοπαναγιώτης και ο παπά Περικλής Κιάρης. Επίσης πέρασαν και αρκετοί καλλίφωνοι ιεροψάλτες, καθώς εργατικοί νεωκόροι και επίτροποι.
Κάθε χρόνο γίνεται Μέγας Αρχιερατικός Εσπερινός, από τον εκάστοτε Μητροπολίτη με σύσσωμο τον κλήρο. Ακολουθεί η Ιερά λιτάνευσης της Εικόνας του Αγίου Παύλου, στους εγγύτερους γύρω δρόμους, με πλήθος κόσμου να την ακλουθεί. Την κυριώνυμον ημέρα γιορτής, τελείται η Θεία Αρχιερατική Λειτουργία, με τους πιστούς να κατακλύζουν τον νεόδμητο Ιερό Ναό. Παλαιοτέρα οργανώνονταν από την Εκκλησιαστική Αδελφότητα, Δημοτική παραδοσιακή πανήγυρης, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει καταργηθεί.
Πέτρα με πέτρα, χτίσθηκε ο περικαλλής Ιερός Ναός για την χάρη του Αγίου Παύλου, έφτιαξαν και ένα πανύψηλο καμπαναριό, που οι γλυκόλαλες καμπάνες του μας καλούν τακτικά στην Εκκλησία. Για τη χάρη του Αγίου Παύλου, έγιναν οι Εικόνες, οι Αγιογραφίες και συμπληρώθηκαν οι πολυέλαιοι, τα μανουάλια, ο ιερός άμβωνας, τα στασίδια, τα ψαλτήρια, τα ιερά προσκυνητάρια και φυσικά ο ξυλόγλυπτος Επιτάφιος. Τέλος τοποθετήθηκε το υπέροχο πάλλευκο Ιερό Τέμπλο, που χωρίζει το Ιερό Άγιο Βήμα, από τον υπόλοιπο χώρο του Ιερού Ναού. Έτσι οι ευσεβείς ενορίτες που έδωσαν από το περίσσευμα και το υστέρημα τους ό, τι μπορούσαν, έχουν ένα τόπο λατρείας και προσευχής, μεγαλόπρεπο και στερεό. Τόσο στερεό, που και ο φονικός σεισμός των 6,9 RH του Ιουλίου το 1917, τον σεβάστηκε και άφησε σχεδόν ανέπαφο, όλο το Ιερό κτίσμα και το περιεχόμενο του.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Παύλου στα Κούμπουρνα, ή Νέα Αλικαρνασσό, είναι πραγματικός θησαυρός. Στολίδι στην γειτονιά τότε που όλα τα σπίτια ήταν μονοκατοικίες, με τις αυλές να μοσχομυρίζουν αγιόκλημα και γιασεμί, βασιλικό και δυόσμο, ενώ οι δελεαστικές μυρωδιές από τον φούρνο του αξέχαστου Κανταρτζή, κάλυπταν τη γειτονιά. Τότε που οι ατέλειωτες καλοκαιρινές αποσπερίδες, παρέα με τους Αθηναίους τουρίστες, με συντρόφια το ολόγιομο φεγγάρι, να φωτίζει τον θερινό έναστρο ουρανό, έμειναν αξέχαστες.
Τότε που η Εκκλησία του Αγίου Παύλου στην γιορτή του γέμιζε ασφυκτικά από ντόπιους και Έλληνες περιηγητές.
Τότε που τα ποδήλατα ενοικιαζόμενα και μη, όργωναν τα στενοσόκακα του Κούμπουρνου και κατέληγαν στην αμμουδερή παραλία, για λίγη θαλασσινή δροσιά.
Η Εκκλησία του Αγίου Παύλου της γειτονιάς μας, μας άνοιξε το βιβλίο των αναμνήσεων, που είναι ατέλειωτες και πολύ- πολύ νοσταλγικές.
Σε ευχαριστούμε, μακαριστέ παπά Κωνσταντή Πίκουλα, άξιε και αξέχαστε ιερέα.
Χρόνια πολλά στους εορτάζοντες.
Ξανθίππη Αγρέλλη
