Επειδή ακούστηκαν διάφορες γνώμες σχετικά με την δράση του Σταμάτη Νικολάου Μανούση, θα ήθελα να τοποθετηθώ με βάση τα λεγόμενα του συζύγου μου Αλεξίου Παρθενιάδη. Το 1983 ο Νταντε Τσουκέλλι διοικητής της τότε Ιταλικής Αστυνομίας στην Κω επισκέφτηκε την πεθερά μου Καλλιόπη Παρθενιάδη και συζήτησαν για το αρχείο που έχει κρατήσει και ότι θα το διέθετε η σύζυγος του Νίνα Οικονομίδη μετά το θάνατό του. Ήταν και η τελευταία φορά που ήρθε στην Κω γιατί πλέον για την ηλικία του ήταν ένα κουραστικό ταξίδι,
Ο Αλέξης πάντα μου μιλούσε για διάφορα γεγονότα και για εμπλεκόμενους σε αυτά γιατί μετά τον θάνατό του πολλοί θα αποθρασυνθούν. Όταν ο Νικόλαος Μανούσης ανάρτησε την μαρμάρινη επιγραφή έξω από το σπίτι του μου είπε ότι έχει μεγάλο θράσος. Βάσει αυτών που είπε ο Τσουκέλλι και όσα ήξερε από τον πατέρα του, το βιογραφικό που έδωσε στην δημοσιότητα ο Νικόλαος Μανούσης για τον θείο του συνονόματο Νικόλαο Μανούση δεν έχει καμιά σχέση. Ο θείος του αναγκάστηκε να καταφύγει στην Αμερική για να αποφύγει την φυλακή όπως όταν ήθελε να επιστρέψει δεν τόλμησε να κατέβει από το καράβι γιατί θα τον συνέλαβαν και τότε ανέβηκε ο ιερέας και του έδωσε χρήματα και κατέβηκε στην Κάλυμνο ο ιερέας. Τα χρήματα αυτά προοριζόντουσαν για εκείνους που είχε βλάψει ώστε να αποσυρθούν οι κατηγορίες και να επιστρέψει στο νησί. Τα χρήματα που έστειλε για την κατασκευή του Αγίου Νικολάου δεν ήταν δικά του. Ήταν προσφορά των Ελλήνων μεταναστών της Αμερικής. Οι Κώοι αυτοί μετανάστευσαν για να ζήσουν οι ίδιοι, να στείλουν χρήματα στις οικογένειες τους και να προικίσουν τις αδερφές τους. Στον Άγιο Νικόλαο στην πλάκα την μαρμάρινη υπάρχει το όνομα του Μανούση στους ευεργέτες. Η τιμή δεν ανήκει στον Μανούση αλλα στους Έλληνες μετανάστες της Αμερικής. Ο Σεβασμιώτατος να το διορθώσει.
Ο Νικόλαος Στ. Μανούσης μιλάει για τα έργα του πατέρα του. Αναφέρεται στο λιμάνι και στις 10 εργατικές κατοικίες. Για το λιμάνι δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη αλλά θα αναφερθώ για τις 10 εργατικές κατοικίες. Την Μεγάλη Παρασκευή 19-4-1957 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πηγαίνοντας στην Ρόδο με την σύζυγό του Αμαλία έκανε στάση στην Κω. Τότε ο Νίκος Παρθενιάδης ήταν Δήμαρχος. Του ζήτησε να θέσει υποψηφιότητα για βουλευτής με το κόμμα της ΕΡΕ. Η Κως τότε χρειαζόταν τουριστική ανάπτυξη για να σταματήσει το μεγάλο κύμα της μετανάστευσης που παρουσίαζε το νησί. Ο Νίκος Παρθενιάδης ζήτησε ένα ξενοδοχέιο ΞΕΝΙΑ (τα ξενοδοχεία ΞΕΝΙΑ τα κατασκεύαζε το κράτος για τουριστική ανάπτυξη και η χούντα άρχισε να τα πουλά σε ιδιώτες), την κατασκευή αεροδρομίου και την ασφαλτόστρωση του δρόμου Κως – Αεροδρόμιο. Τα έργα για τα οποία ο Νικόλαος Παρθενιάδης εξασφάλισε την χρηματοδότηση το 1959 ήταν:
Εκ του οργανισμού Ν.2100/52 χαριστικά
1) Ανέγερση 10 λαϊκών κατοικιών 818.000 δρχ
2) Κατασκευή κερκίδων εις Στάδιον400.000δρχ
3)Κατασκευή πλατείας οικισμού «ΚΕΡΜΕΤΕ» 50.000 δρχ
4)Συμβολή εις ενίσχυσίν τηλεφωνικής σύνδεσης «ΚΕΡΜΕΤΕ» 10.000 δρχ
5)Κατασκευή αποδυτηρίων-περιπτέρου εις παραλίαν400.000 δρχ
6)Ανέγερσης τουριστικού περιπτέρου 700.000 δρχ
7) Υαλόφραξηςκ.λ.π. Δημοτικής Αγοράς 450.000 δρχ
8) Συμμετοχή εις δαπάνας οργανώσεως φεστιβάλ 26.557 δρχ
9) Δι’ αποπεράτωση οδού προς θερμές πηγές 10.000 δρχ
Εκ των Δημοσιών επενδύσεων- Δάνεια Μικρών και Μέσων Κοινωφελών έργων
1)Αξιοποίησηγεωτρήσεως Καράλη 150.000 δρχ
2)Αξιοποίηση γεωτρήσεωςΑμπάβρη 150.000 δρχ
3)Αξιοποίηση γεωτρήσεως Αγ. Βασιλείου 150.000 δρχ
4)Αξιοποίηση γεωτρήσεως Μυλωνά 150.000 δρχ
5) Διάνοιξη οδού Κω Λουτρά -Αγ. Φωκα 240.000δρχ
6) Διαμόρφωση οδών πλατειών πόλεως 200.000 δρχ
Δια την απορρόφηση ανέργων ειδικό πρόγραμμα
- Δι εργατικά ημερομίσθια έργου διαμορφώσεως οδών και πλατειών πόλεως 150.000 δρχ
Εκ της γραμματείας αθλητισμού για στάδιο 40.000 δρχ
Απαντώ για τις 10 εργατικές κατοικίες που αναφέρεται ο πατέρας του. Τα χρήματα είχαν εγκριθεί από την κυβέρνηση Καραμανλή. Ο Αλέξης με πήγε και τις είδα. Ο κ. Μανούσης να μας εξηγήσει γιατί έχουν τόσο χαμηλό ύψος.
Έχω ένα φάκελο με 12 τηλεγραφήματα με αποδέκτες τα τότε υπουργεία, Εισαγγελείς Πρωτοδικών, Αρχηγό χωροφυλακής κτλ. Έχουν αποσταλεί από την Ρόδο 9 Σεπτεμβρίου 1964 διότι δεν εμπιστευόταν κανέναν στην Κω από τον ΟΤΕ. Με βάση αυτά τα τηλεγραφήματα ο Σταματης Νικ. Μανούσης είχε οργανώσει μια συμμορία η οποία τρομοκρατούσε τις οικογένειες των ψηφοφόρων του Νικόλαου Παρθενιάδη, πετροβολούσαν το σπίτι του τελευταίου και ήθελαν να το κάψουν. Τα τηλεγραφήματα δεν αναρτώνται διότι δεν φταίνε οι απόγονοι για να πληρώνουν αμαρτίες γονέων, αλλά όποιος θέλει μπορεί να τα δει από κοντά και μόνο.
Βασιλική Παρθενιάδη
