«Πίσω από έναν φράχτη του ΝΑΤΟ ύψους κάμποσων μέτρων, στον οποίο έχει προστεθεί και συρματόπλεγμα, απλώνεται μία έκταση 90 εκταρίων με παρατηρητήρια και κάμερες παρακολούθησης: η Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή της Κω, ένας καταυλισμός για μετανάστες και πρόσφυγες». Έτσι περιγράφει η tageszeitung σε σχετικό ρεπορτάζ της τη δομή προσφύγων στο ελληνικό νησί του Αιγαίου.
«Η δομή αυτή θεωρείται ως το προσχέδιο της νέας ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής. Με μία ματιά πέρα από τα συρματοπλέγματα καταλαβαίνει κανείς πως στη δομή δεν υπάρχει σκιά, τρόφιμα και ιατρική περίθαλψη».
Οι άνθρωποι που μένουν στον καταυλισμό περιμένουν τη διευθέτηση της αίτησης ασύλου τους. Και εάν τελικά δεν λάβουν χαρτιά, «δεν έχουν καμία προοπτική να δουλέψουν νόμιμα ή να βρουν κάποιο διαμέρισμα. «Με αυτόν τον τρόπο εξωθούνται συστηματικά στην παρανομία”, δηλώνει η δικηγόρος Άννε Πέρτς από την ελληνογερμανική οργάνωση Equal Rights Beyond Borders. […] Συχνά αναγκάζονται να δουλέψουν παράνομα στη γεωργία, τον τουρισμό ή ως σεξεργάτες».
Η Ράφα, μία Σύρια πρόσφυγας από τη δομή, θέλει μόλις πάρει τα χαρτιά της «να φύγει από την Ελλάδα όπου οι πρόσφυγες δεν έχουν δικαίωμα στην κοινωνική πρόνοια. Και προς τα πού θα πάει; «Στη Γερμανία”, λέει. Έχει συγγενείς στο Βερολίνο και το Αμβούργο».
Παρά τις προσπάθειες των γερμανικών αρχών να στείλουν πολλούς από τους πρόσφυγες πίσω στην Ελλάδα, μιας και εκεί έγινε ήδη δεκτή η αίτηση ασύλου τους, «αυτό συνήθως δεν μπορεί να συμβεί διότι οι συνθήκες είναι τόσο τραγικές ώστε θεωρείται πως παραβιάζονται θεμελιώδη δικαιώματά τους. Έτσι, οι άνθρωποι περνούν τελικά από νέα διαδικασία χορήγησης ασύλου στη Γερμανία – κάτι που έχει και ένα μεγάλο ρίσκο: η αίτησή τους μπορεί και πάλι να απορριφθεί».
«Αυτό είναι το μέλλον της μεταναστευτικής πολιτικής»
«Εδώ και χρόνια υπάρχουν αναφορές για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εναντίον αιτούντων προστασία στα σύνορα Τουρκίας και Ελλάδας», συνεχίζει η taz. «Η Ελλάδα αναγκάζει τους πρόσφυγες να επιστρέψουν στη θάλασσα αντί να τους σώσει, με το ΕΔΔΑ να καταδικάζει σχετικώς την Ελλάδα για μία ακόμη φορά και το 2024».
Τα όσα συμβαίνουν πίσω από τα συρματοπλέγματα της δομής στην Κω «είναι το μέλλον της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ. Η Ένωση δαπάνησε πάνω από 34 εκατομμύρια ευρώ για την ανέγερση του καταυλισμού. Πρόκειται για ένα πιλοτικό έργο: στα πλαίσια της μεταρρύθμισης του ασύλου στην ΕΕ χτίστηκαν και σε άλλα μέρη παρόμοιοι καταυλισμοί όπου οι διαδικασίες κυλούν με τον ίδιο τρόπο.
Δύσκολα μπορεί κανείς να αποκτήσει πρόσβαση στη δομή – οι δημοσιογράφοι συνήθως δεν μπορούν. Ξανά και ξανά συλλαμβάνονται στα νησιά του Αιγαίου, ανακρίνονται και στις χειρότερες περιπτώσεις κατηγορούνται για κατασκοπεία. Στον δείκτη για την ελευθερία του Τύπου από τους Δημοσιογράφους χωρίς Σύνορα η Ελλάδα βρίσκεται φέτος στην 88η θέση».
Το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμία σκιά μέσα στη δομή δεν είναι τυχαίο, «όπως τίποτα δεν αποτελεί σύμπτωση σε αυτό το μέρος. Η έλλειψη σκιάς είναι μέρος της αρχιτεκτονικής της βίας. Στη δομή υπάρχουν κι άλλες ελλείψεις: […] τα τρόφιμα δεν φτάνουν για να καλύψουν τις ανάγκες των προσφύγων ενώ δεν υπάρχουν ούτε αρκετοί γιατροί για την παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Οι δικηγόροι δεν μπορούν να παρέχουν εύκολα νομικές συμβουλές και οι πρόσφυγες συχνά δεν ξέρουν πώς ακριβώς προχωρούν οι διαδικασίες επειδή οι μεταφραστές είναι λίγοι. Υπάρχουν επίσης αναφορές για χαλασμένα κλιματιστικά στα κοντέινερ όπου ζουν οι πρόσφυγες, ελαττωματικά καζανάκια στις τουαλέτες και κατσαρίδες. Ελάχιστοι γνωρίζουν πώς είναι οι συνθήκες μέσα στα κοντέινερ. […] Ακόμη και οι δικηγόροι των αιτούντων άσυλο δεν τα έχουν δει ποτέ. Και δεν υπάρχουν ούτε και φωτογραφίες γιατί οι κάτοικοι μπορούν να κρατήσουν το κινητό τους μονάχα εάν έχουν καταστρέψει πρώτα την κάμερά του.
[…] Για την πλειονότητα των μεταναστών και των προσφύγων, η Ελλάδα αποτελεί μονάχα μία ενδιάμεση στάση», εξηγεί τέλος η taz. «Οι καταυλισμοί δεν μπορούν να συγκρατήσουν τους μετανάστες. Αλλά μπορούν να αλλάξουν τους ανθρώπους. Αναρωτιέται κανείς σε ένα τέτοιο μέρος πότε αναπόφευκτα το όνειρο της Ευρώπης μετατρέπεται σε έναν εφιάλτη και η ελπίδα των ανθρώπων σε οργή».
Η Γερμανία θέτει σε κίνηση ένα επικίνδυνο φαινόμενο ντόμινο
Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης η Γερμανία αποφάσισε να επιβάλει προσωρινά ελέγχους στα σύνορά της.
«Ήταν αναμενόμενο πως ο χώρος Σένγκεν θα γινόταν θύμα της παράνομης μετανάστευσης», σχολιάζει η Frankfurter Allgemeine Zeitung. «Και δεδομένου ότι η γερμανική πολιτική υπερεκτιμούσε για καιρό τον εαυτό της (αλλά και τους ψηφοφόρους), πρέπει τώρα να ληφθούν έκτακτα μέτρα για να επιτευχθεί μία αλλαγή πορείας – πράγμα που μπορούσε και έπρεπε να γίνει πολύ νωρίτερα με τη θέσπιση ενός ρεαλιστικού νομοθετικού πλαισίου στις Βρυξέλλες».
Τώρα είναι πιθανό «κι άλλα κράτη-μέλη να κάνουν το ίδιο με τη Γερμανία σαν φαινόμενο ντόμινο, όπως συμβαίνει ήδη σε ορισμένα σύνορα. Αυτό πάλι θα μπορούσε να αποθαρρύνει τους μετανάστες από το να επιχειρήσουν το ακριβό και επικίνδυνο ταξίδι για την Ευρώπη καθώς θα τους είναι πιο δύσκολο να επιλέξουν ελεύθερα τη χώρα προορισμού τους. Έτσι πάντως θα περιοριστεί και η ελευθερία μετακίνησης των πολιτών της ΕΕ, οι οποίοι είχαν συνηθίσει σε μία Ευρώπη χωρίς σύνορα».
«Οι δεξιοί και οι συντηρητικοί αρέσκονται να μιλούν για «χάος” και «απώλεια ελέγχου” στα σύνορα, πως κανείς δεν γνωρίζει ποιος έρχεται, πως μπορούν να περάσουν απλώς στη χώρα τρομοκράτες και επικίνδυνοι εγκληματίες», παρατηρεί από την πλευρά της η tageszeitung. Και όποιος ακούσει τις επίσημες εξηγήσεις σχετικά με το γιατί χρειάζονται και πάλι έλεγχοι στα σύνορα εντός της ΕΕ «θα σκεφτεί πως πριν τα πράγματα ήταν ακριβώς όπως τα περιγράφουν οι ακροδεξιοί: μία κατάσταση ανομίας που έχει ξεφύγει εκτός ελέγχου.
Κάτι τέτοιο όμως δεν υπήρχε. Τα ανοιχτά σύνορα εντός της ΕΕ είναι ακριβώς αυτό που προβλέπεται από το δίκαιο. Και όποιος μπαίνει απαρατήρητος στη Γερμανία, επειδή δεν ελέγχθηκε, καταγράφεται φυσικά αργότερα, όταν υποβάλει αίτηση ασύλου – αυτός είναι εξάλλου και ο κύριος λόγος που έρχονται οι άνθρωποι εδώ.
Τώρα θα εντατικοποιηθούν οι απορρίψεις μεταναστών στα σύνορα. Κι αυτό παρουσιάζεται επίσης – κατά παράδοξο τρόπο από την Ακροδεξιά, τη συντηρητική αντιπολίτευση και την κυβέρνηση – λες και είναι κάτι καινούριο».
Κατά την taz «η Γερμανία θέτει σε κίνηση ένα επικίνδυνο φαινόμενο ντόμινο με μία συμβολική πολιτική που θυμίζει πρακτικές νταή. […] Και είναι πιθανό πως και άλλα κράτη θα ακολουθήσουν το παράδειγμά της. Ως αποτέλεσμα θα μπορούσε να γίνει ένα μπαράζ κλεισίματος συνόρων και απορρίψεων μεταναστών, το οποίο θα φτάσει ως τα εξωτερικά σύνορα όπου τότε θα ξεσπάσει πραγματικό χάος και η δυσαρέσκεια απέναντι στους εταίρους της ΕΕ θα μεγαλώσει κι άλλο».
