Ο πρώτος θάνατος ασθενή στο νοσοκομείο μας , λόγω κορονοϊού, δικαίως συγκέντρωσε την ανησυχία της τοπικής κοινωνίας,όπως εκφράστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα τοπικά ΜΜΕ. Παρότι οι θάνατοι σε όλη την χώρα συνεχίζονται καθημερινά, έχει διαφορετική επίδραση ένας θάνατος όταν συμβαίνει δίπλα μας,σε έναν από μας, στο δικό μας νοσοκομείο που δεν είχε μέχρι τώρα θάνατο σε ασθενή με βαρειά νόσο covid (Οι δύο ασθενείς που είχαν διακομιστεί πέρυσι, πέθαναν σύντομα ή μετά μακρύ διάστημα νοσηλείας τους στα νοσοκομεία οπου μεταφέρθηκαν). Επειδή, μερικά στοιχεία από όσα γράφτηκαν περιέχουν ανακρίβειες, πιθανόν λόγω άγνοιας ή ελλιπούς ενημέρωσης, θα ήταν χρήσιμη μια αδρή περιγραφή του σύντομου χρονικού, βάσει έγκυρων και καταγεγραμμένων στοιχείων.Παρότι το ευρύ κοινό, δεν έχει λόγο λεπτομερούς πληροφόρησης , αναγνωρίζουμε την εύλογη ανάγκη της τοπικής κοινωνίας για σωστή ενημέρωση.Κυρίως ως ηθικό χρέος στους οικείους του θανόντος, θεωρούμε σκόπιμο να αναφερθούν τα σημαντικότερα στοιχεία από την ενδονοσοκομειακή αντιμετώπισή του, με ευθύνη της γράφουσας.
Οασθενής προσήλθε στα Επείγοντα του νοσοκομείου μας , περασμένα μεσάνυχτα της Τρίτης 16/2 με συμπτωματολογία και επιδημιολογικό προφίλ που παρέπεμπε σαφώς σε νόσο covid, όπως επιβεβαιώθηκε άμεσα με rapid και pcr τέστ. Η διαχείρισή του ακολούθησε τις υποδείξεις των σχετικών πρωτοκόλλων για ανάλογες περιπτώσες στις τοπικές συνθήκες.Οι εργαστηριακές εξετάσεις και η αξονική έδειχναν εικόνα δυσανάλογης βαρύτητας, συγκριτικά με την εικόνα του ασθενή που προφανώς δυσπνοούσε αλλά είχε καλή επικοινωνία με τους εφημερεύοντες και συνεργαζόταν για την διενέργεια των απαραίτητων ιατρικών πράξεων. Με την παρεχόμενη οξυγονοθεραπεία άρχισε να δίνει ενδείξεις βελτίωσης που μας έκαναν να αισιοδοξούμε για την έκβασή του. Μεταταφέρθηκε στην ειδικά διαμορφωμένη πτέρυγα covid που διαθέτουμε στο ισόγειο (όχι isobox) και είχε συνεχή ιατρονοσηλευτική παρακολούθηση, όλη την νύχτα, για περίπτωση αιφνίδιας επιδείνωσης. Ο ίδιος ο ασθενής εκτιμούσε ότι αισθανόταν καλύτερα με υποχώρηση της δύσπνοιας. Εφαρμόστηκε το πρωτόκολλο φαρμακευτικής αγωγής που συστήνει η Επιτροπή Λοιμωξιολόγων καθώς και οι θέσεις βέλτιστης αναπνευστικής λειτουργίας (πρηνής), υπήρξε δε και επικοινωνία με πανεπιστημιακή ΜΕΘ για συμβουλευτική στήριξη. Για όσους αναφέρονται, χωρίς ειδική γνώση σε εξειδικευμένες ιατρικές ενέργειες, προκαλώντας ανώφελη ανησυχία στον κόσμο και δυναμιτίζοντας την (όποια) εμπιστοσύνη του στο νοσοκομείο, να επισημάνουμε το εξής, παρότι ανάρμοστος και ο χώρος και ο χρόνος:
Σε ασθενείς με σοβαρή οξεία υποξαιμική αναπνευστική ανεπάρκεια λόγω covid κι εφόσον η κατάσταση του ασθενή το επιτρέπει, εφαρμόζονται αρχικά υψηλές ροές οξυγόνου με όποια συμβατικά μέσα διατίθενται. Την καλύτερη αποτελεσματικότητα έχουν ειδικές συσκευές με ρινικό καθετήρα για χορήγηση οξυγόνου υψηλής ροής ((High flow -HFNC) και επι ελλείψεως, χρησιμοποιούται ειδικές μάσκες μη επεμβατικού αερισμού, υπό στενή παρακολούθηση και με στόχο αποδεκτές τιμές οξυγόνωσης (παραλλαγή των δεύτερων, χρησιμοποιήθηκαν στον δικό μας ασθενή). Η αρχική αντιμετώπιση της αναπνευστικής υποξαιμικής ανεπάρκειας σε τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι ο επεμβατικός αερισμός με πρώιμη διασωλήνωση και άμεση σύνδεση σε αναπνευστήρα. Υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις και συστάσεις για την διενέργεια της διασωλήνωσης όταν δεν βελτιώνεται ούτε σταθεροποιείται η οξυγόνωση με μη επεμβατικό τρόπο και διαθέσιμα συμβατικά μέσα. Δεν εφαρμόζεται πρόωρα όπως π.χ. σε μια κρανιοεγκεφαλική κάκωση μετά απο τροχαίο με στόχο να προληφθεί η επιδείνωση της εγκεφαλικής λειτουργίας. Ακόμη και σε οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια επί εδάφους χρόνιας (ΧΑΠ) , καθυστερεί όσο γίνεται η μηχανική υποστήριξη του αναπνευστικού ασθενή κι όσο επιτρέπει η κατάστασή του. Οι λόγοι είναι πολλοί, λόγω σοβαρών πολυσυστημικών επιπλοκών στον επί μακρόν διασωληνωμένο ασθενή, πέραν της δυσκολίας απεξάρτησης από τον αναπνευστήρα. Ο ασθενής μας συνέχιζε να είναι σταθερός και το πρωί της επομένης ημέρας (Τετάρτη) , να νοιώθει βελτιωμένος και να συνεργάζεται στις αλλαγές της θέσης του- πρηνή/πλάγια. Παρά την κλινική βελτίωση, αναγνωρίζοντας το σοβαρό υπόστρωμα της νόσου και την μακρά ειδική νοσηλεία που θα χρειαζόταν ο ασθενής για την αποκαταστάσή του, ζητήθηκε νωρίς η διακομιδή του με το ΕΚΑΒ και ανανεώθηκε το μεσημέρι, παρά την διαφαινόμενη σταθεροποίηση του ασθενή, σε αποδεκτά επίπεδα. (Αργά το απόγευμα, ήρθε το ΕΚΑΒ για διακομιδή νεογνού με πρόβλημα αλλά δεν μπορούσε να πάρει και τον ασθενή, λόγω των απαιτούμενων ειδικών συνθηκών μεταφοράς). Η αιφνίδια επιδείνωσή του έγινε την νύχτα, καθώς επέστρεψε από την τουαλέτα, χωρίς προδρομα συμπώματα που να την προανήγγειλαν.Ο θάνατος επήλθε σε λίγα λεπτά, παρά τις προσπάθειες των εφημερευόντων ειδικευμένων γιατρών.
Το πιθανότερο αίτιο θανάτου, σύμφωνα με τα στατιστικά και επιστημονικά βιβλιογραφικά δεδομένα, είναι η μαζική πνευμονική εμβολή λόγω αυξημένης πηκτικότητας και γενικευμένης θρόμβωσης που χαρακτηρίζει την νόσο, με καθολική συστηματική αγγειοπάθεια . (Προφανώς, σε αυτή την απότομη κατάρρευση αναφερόταν ο κ.Διοικητής, λέγοντας ότι δεν πρόλαβε να διασωληνωθεί).Γράφτηκε ότι απαγορεύεται η αναζωογόνηση στις περιπτώσεις ανακοπής σε ασθενή με covid. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Σε ανακοπή επί εδάφους ήπιας νόσου covid , η αναζωογόνηση γίνεται με ειδικές συστάσεις για εκπαιδευμένους ανανήπτες, δεν απαγορεύεται a priori. Σε έδαφος βαρειάς νόσου, λόγω των μη αναστρέψιμων λόγων όπου θωρητικά αποδίδεται η ανακοπή,ο ασθενής δεν έχει ελπίδες αναζωογόνησης. Σε πολλά πρωτόκολλα συστήνεται η εκ των προτέρων εκτίμηση από τους θεράποντες γιατρούς, των παραμέτρων εκείνων που συνηγορούν υπέρ της μη έναρξης προσπαθειών αναζωογόνησης στον βαρέως πάσχοντα ασθενή με covid (DNAR-Do Not Attempt Resuscitation). Προφανώς η επέκταση στο θέμα δεν ενδιαφέρει τον απλό αναγνώστη. Οι επιγραμματικές πληροφορίες δίνονται για καλύτερη ενημέρωση όσων επιμένουν στην δημόσια κατάθεση προσωπικών απόψεων σε εξειδικευμένα ιατρικά θέματα, αδιαφορώντας για την εγκυρότητα τους ή για την ανησυχία, την ανασφάλεια και την δυσπιστία που πιθανόν προκαλούν. Αναφέρω και την αγανακτισμένη ανακοίνωση του Συλλόγου Γονέων -Κηδεμόνων του 1ου Νηπιαγωγείου κατά της « παραπληροφόρησης και των λαϊκών δικαστηρίων», όπως αναφέρει, σχετικά με το θετικό κρούσμα στο σχολείο και την αναστάτωση που προκλήθηκε. Γι΄αυτό χρειάζεται προσοχή και σε ό,τι κάνουμε αλλά κυρίως σε ό,τι λέμε δημόσια-ιδίως αν δεν είναι ακριβή. H αμετροέπεια στον ανώνυμο δημόσιο διάλογο είναι δυνητικά επιβλαβής.
Αυτό ήταν το ιατρονοσηλευτικό μέρος της σύντομης νοσηλείας του άτυχου συμπολίτη μας. Λυπούμαστε ειλικρινά για τον θάνατο ενός ανθρώπου που, από όσο πληροφορηθήκαμε δεν είχε γνωστές συνοσηρότητες, πλην το μέτρια αυξημένο σωματικό βάρος που δεν θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά στην κακή έκβαση, ως ανεξάρτητη παράμετρος. Θα ήταν αφελές να ειπωθεί ότι έγιναν όλα με θαυμαστή τελειότητα ή και να αποδοθεί η κακή έκβαση αποκλειστικά σε προφανείς ελλείψεις. Αν είχαμε όλη την αναγκαία υποδομή σε κατάλληλους χώρους, τεχνολογικό εξοπλισμό και εξειδικευμένο, επαρκές ιατρονοσηλευτικό Προσωπικό, θα είμασταν… ένα άλλο Νοσοκομείο. (Αυτό δεν σημαίνει ότι δικαιούται πάντα την κακοπιστία για τις υπηρεσίες του ή ότι κάθε επιθετική τακτική συνεισφέρει σε βελτίωσή τους, παρότι τόσο το Ιατρονοσηλευτικό Προσωπικό όσο και οι Πολίτες ξεπερνούν κάποιες φορές τα όρια που ορίζουν την κάθε πλευρά). Σχετικά πάντως με δυνητικές βελτιώσεις στην αντιμετώπιση ασθενών με covid, στην παρούσα υποδομή, θα ήταν εφικτή η εφαρμογή ενός συστήματος υψηλής ροής οξυγόνου που θα είχε αυξήσει την υποστηρικτική δυνατότητα μας, χωρίς όμως να εξασφαλίζεται πάντα η επιβίωση ενός βαρέως πάσχοντα. Για προμήθεια 1-2 τέτοιων συσκευών υψηλής ροής οξυγόνου, με στόχο την ενίσχυση του νοσοκομείου μας, έχουμε απευθυνθεί και στον Δήμο Κω, από τον περσινό Νοέμβριο κι έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον. Μακάρι να γίνει η προμήθεια για την διαχείριση με ή χωρίς covid. Είναι ανάγκη να συστρατευτούμε όλοι , ως τοπική κοινωνία, με καθαρή συνείδηση, διαφάνεια , συνέπεια, αίσθημα ατομικής ευθύνης και κοινωνικής αλληλεγγύης, προκειμένου να βγούμε νικητές σε μια άνιση μάχη με αναπόφευκτες απώλειες αλλά και πολύτιμα λάφυρα ζωής.
