Με αφορμή την φωτιά της 1.7.2024 στην περιοχή από Σταυρού Πέραμα (από περιοχή Φιλοτίμη) κατά μήκος και πλάτος του ρέματος ‘’Ροδίτης’’ που πέρασε τον ΧΥΤΑ και έφτασε στις Παρυφές της Καρδάμαινας και την θέαση του εξωπραγματικού καμένου κατάμαυρου τοπιού, παρόμοιες μαύρες σκέψεις γέμισαν το μυαλό μου.
Θλίψη και πίκρα! Θα ζούμε με τα καμένα μας! Μέχρις ότου η φύση απαλείψει το κακό και απαλύνει την πληγή που γεννήθηκε στην καρδιά του νησιού.
Το καμένο μαύρο τοπίο, ο ‘’κρανίου τόπος’’ οδηγεί την σκέψη στις εμπειρίες προηγουμένων χρόνων, μιας προηγούμενης εποχής, μιας άλλης εποχής. Τότε που το περιεχόμενο, η σημασία, η αξία και η ομορφιά της παρουσίας και της ζωής των ‘’ποταμών’’ δίπλα μας ήταν αρμονικές με την ζωή των ανθρώπων του νησιού που …έφυγαν, όχι εχθρικές ‘όπως τώρα.
---Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αντιμάχεια και γνωρίζω καλά τον φυσικό της χώρο, σαν παιδί, σαν νέος, κάτοικος, εργαζόμενος της οικοδομής, κυνηγός και φυσιολάτρης περιπατητής. Πάρα πολλοί είναι οι ποταμοί που περιβάλλουν το χωριό μας! Τους ξέρουμε όλους με το όνομα τους το οποίο συνδυάζεται με το όνομα των τόπων και των περιφερειών που διασχίζουν.
Τα ποτάμια έσφυζαν από ζωή και ήταν πηγές ζωής! Καθόριζαν τη καθημερινότητα μας. Οι ‘’ποταμοί’’ μετέφεραν με ασφάλεια το πλεόνασμα των βροχών στις βόρειες ακτές (ο ποταμός του Ατσά, της Ανεβάλλουσας, του Αη Γιάννη, της Καμάρας, της Αρμυρής , του Σεμέττη, του Αη Γιώργη μέχρι τον Εβριό στα Πυλιότικα) και στις νότιες ακτές (ο ποταμός της Αγίας Μαρίνας, της Αράγγης, του Γουρνιάτη, μέχρι τον Μύα ποταμό στα Καρδαμιώτικα). Ήταν καταπράσινες οάσεις με κεντρικό ρόλο και κυρίαρχη θέση στην την παραγωγή προϊόντων και αγαθών, στην ποιότητα του περιβάλλοντος και γενικότερα στην τοπική ζωή.
---Όλοι αυτοί οι χάνδακες, (φυσικά τοπικά επιφανειακά ρήγματα), αποτελούσαν το καθένα για την περιοχή του ΟΑΣΗ και ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ! Σε αυτούς κατέφευγαν οι άνθρωποι του Χωριού για να προμηθευτούν βούρλα, σαμακουριά (παρόμοιο φυτό), φτέρες, πικροδάφνες, ξύλα και καυσόξυλα για τις καθημερινές τους ανάγκες στην δουλειά, στις οικοδομές και στο σπίτι.
Στους ποταμούς φτιάχνονταν μικροφράγματα κατα μήκος των ποταμών για να ποτίζουν τα ζώα τους, να πλένουν οι νοικοκυρές τα ρούχα και για να κάνουμε … μπάνιο εμείς τα αγροτόπαιδα (αφού η θάλασσα ήταν μακριά). Στους ποταμούς το καλοκαίρι αφήναμε τα ζώα μας, βόδια και γιδοπρόβατά, να βοσκίσουν, να πιούν νερό, να σταλίσουν στην σκιά, να βρουν προστασία από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο.
Όλοι είχαν τρεχούμενο νερό, χειμώνα και καλοκαίρι γιατί (τότε) έβρεχε από τον Οκτώβρη μέχρι και τον Μάρτη! Η γη ήταν κορεσμένη και τα επιφανειακά νερά ήταν συχνό φυσικό φαινόμενο. Κατά μήκος των ποταμών ανά 300 έως 500 μέτρα είχαν τα λεγόμενα περάσματα από την μια όχθη στην άλλη, με πλάτος 3,00 έως 5,00 μέτρα, που διευκόλυναν τις προσβάσεις στις γύρω καλλιεργούμενες εκτάσεις και τις μεταφορές προϊόντων και ζώων. Οι ποταμοί φιλοξενούσαν πάντα ανθρώπους, οικόσιτα και αγρία ζώα! Ήταν ζωντανοί οργανισμοί! Ενταγμένοι και ενσωματωμένοι στον κοινωνικό ιστό του χωριού.
---Για το πλούσιο ανάγλυφο του χωριού με τις εκτεταμένες και διαφορετικού περιεχομένου καλλιέργειες και παραγωγές (σπαρτά (σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι, κεχρί, σησάμι), εψιμικά (λαχανικά, φασολάκια, ρεβίθια, φάκες, ) στις πλευρικές εκτάσεις των ποταμών αφού αυτά ήταν τα ευνοημένα και ευλογημένα χωράφια της εποχής. Όλα ήταν τακτοποιημένα, περιποιημένα, νοικοκυρεμένα γιατί είχαν χρησιμότητα και υπηρετούσαν την κοινωνία. Μέχρις όμως ενός συγκεκριμένου κρίσιμου χρονικού σημείου. Μέχρι που ήλθε η μαζική μετανάστευση!
Από το 1955 έως το 1965 το χωριό μας έχασε το 50% του νεανικού και παραγωγικού του ανθρωπίνου δυναμικού. Έτσι μειώθηκε και τελικά εγκαταλείφθηκε όλη η δραστηριότητα των ανθρώπων γύρω από τους ποταμούς, την γη και την αγροτική παραγωγή. Άλλαξαν οι εποχές. Τα ποτάμια από πηγές ζωής και οάσεις ομορφιάς έγιναν άχρηστες, ξένες, επικίνδυνες περιοχές που στις μέρες μας …πυροδοτούν πυρκαγιές! Αυτός ο μετασχηματισμός δημιούργησε το κακό. Και ακούμε τρομερά πράγματα για τα μελλούμενα της κλιματικής αλλαγής.
---Τι κάνουμε τώρα;
Η φωτιά από το Πέραμα του Σταυρού μέχρι τον ΧΥΤΑ και μετά μέχρι τα Καρδαμιώτικα είναι η καμπάνα, είναι το σημείο καμπής για το τι μας περιμένει. Αν πάρει φωτιά η Πλάκα θα σβήσει στην θάλασσα, στον Ατσά ή στον Γουρνιάτη. Αν πάρει φωτιά ο Βότσης θα καταλήξει στον Λίζο ή στο νεκροταφείο! Η Αντιμάχεια με την αλλαγή του τρόπου ζωής, με το πέρασμα από τον αγροτικό πολιτισμό στην τουριστική υπαλληλοποίηση και στην πλήρη αστικοποίηση της, κινδυνεύει να γίνει παρανάλωμα πυρός από την πλούσια και ανεξέλεγκτη βλάστηση των παραποτάμιων περιοχών που την πολιορκούν! Αυτό που κάποτε της έδινε ζωή τώρα την απειλεί! Ποιος έχει την αρμοδιότητα της προστασίας της; Τι κάνει; Ποτέ θα ξεκινήσει μια ενεργός πολιτική περί ‘’πολιτικής προστασίας’’ και όχι ‘’πολιτικής κοροϊδίας’’;
Μήπως η εισαγγελική έρευνα για τα αίτια, τα αποτελέσματα και τις ευθύνες της πυρκαγιάς της 1.7.2024 που κατέστρεψε το 10% της επιφάνειας του νησιού μας και την δημοτική εγκατάσταση του ΧΥΤΑ και της Ανακύκλωσης, θα βοηθούσε ή θα υποχρέωνε στην πρόληψη μελλοντικών πυρκαγιών που ….εκκρεμούν;.
Δημήτρης Μυλωνας π.μ.
(Η αναφορά στην Αντιμαχεια είναι βιογραφική τα ίδια ισχύουν για Κω, Πυλί, Καρδάμαινα, Κέφαλο)
