Τα ηφαίστεια της Δυτικής Κω μπορεί να μην διανύουν την πιο οργισμένη τους φάση εδώ και αιώνες, αλλά τι θα λέγατε αν κάποιος σας πρότεινε να ζήσετε πάνω σε ένα κοιμώμενο αλλά ζωντανό βουνό λάβας;
Κατά την διάρκεια της κατοχής πάνω στην κορυφή ενός ηφαιστείου, μέσα σε ένα πανάρχαιο κρατήρα, υπήρχε ένα σπουδαίο φυλάκιο των Γερμανών που σε καθημερινή βάση με τους αεροπορικούς φάρους βοηθούσε την προσγείωση των αεροπλάνων στο αεροδρόμιο της Κω όσο και στις νυχτερινές πτήσεις του Αιγαίου.
Στον κρατήρα του Θυμιανού μεταξύ 7-8 Σεπτέμβρη 1944 συνέβη μια από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις των Ιερολοχιτών κατά την γερμανική περίοδο του νησιού.
Η φρουρά του φυλακίου αποτελείτο από 7 Γερμανούς και έναν Ιταλό. Δύναμη από 11 Ιερολοχίτες υπό τον υπολοχαγό Α.Έρσελμαν κατέστρεψαν τις εγκαταστάσεις και συνέλαβαν τα μέλη της φρουράς.
Σήμερα πάνω στην κορυφή του πανάρχαιου ηφαιστείου δεν υπάρχει τίποτα από τις εγκαταστάσεις.
Πριν από τους Γερμανούς, οι Ιταλοί είχαν Ναυτικό σταθμό παρακολούθησης και ακόμη παλαιότερα ίσως υπήρχε αρχαία φρυκτωρία λόγω της σπουδαίας στρατιωτικής θέσης, ενώ σε αυτή την περιοχή βρέθηκαν προϊστορικά ευρήματα.
«Είς τινα δε χείμαρον [Αγιαννιού], κατερχόμενον από τον Αγ.Ιωάννη [Θυμιανό],βαθιά κάτω βρέθηκαν προϊστορικά ευρήματα μέσα σε τέφρα και άλλα ηφαιστειακά υλικά τα οποία έδειξα στον καλό φίλο ηφαιστειολόγο F.Plininger απεσταλμένο της Ακαδημίας, ο οποίος συμφώνησε με την ταυτότητα των ευρημάτων», αναφέρει ο Ιάκωβος Ζαρράφτης στα Κώια του το 1921.
«Ο Θυμιανός κείται δυτικά του άλλου όρους του Λάθρα. Είναι ύψους 450μ», μας πληροφορεί ο Ν.Ζάρακας.Ο Μ.Σκανδαλίδης συμφωνεί με την άποψη του, ωστόσο το πραγματικό ύψος του είναι 302μ.
Το τοπωνύμιο του προήλθε από το φυτό θύμο [θυμάρι] που συναντάται στις πλαγιές του.
Η θρ[ού]ύμβη του Θυμιανού ή θρούμβι όπως λέγεται στην Νίσυρο ή Θύμπρα του Θεοφραστου ή θυμβραίη του Ιπποκράτη είναι το άγριο θυμάρι.
Είναι ιδιαίτερα αγαπητό στις μέλισσες και το θυμαρίσιο μέλι που παράγεται είναι εξαιρετικής ποιότητας.
Για χιλιετίες, τα εκχυλίσματα και άλλα παρασκευάσματα με βάση το θυμάρι χρησίμευαν για τη θεραπεία ασθενειών από το απλό κρύωμα μέχρι τις επιληπτικές κρίσεις.
Ίσως για αυτό τον λόγο ιδρύθηκε μια σπουδαία ιερά μονή στο νότιο άκρο του βουνού.
Τα διαλύματα θυμαριού και άλλων βοτάνων όπως το δενδρολίβανο έχουν αντισηπτικές ιδιότητες και το θυμάρι χρησίμευε στο ράντισμα των πατωμάτων των Εκκλησιών και άλλων δημόσιων χώρων.
Το κεφαλοθύμαρο του Θυμιανού είναι το Thymus capitatus ένα φυτό που στο Ισραήλ, έχει προστατευόμενο καθεστώς, γεγονός το οποίο καθιστά ποινικό αδίκημα τη συγκομιδή του. Γύρω από τον Θυμιανό,από παλιά τοποθετούνταν κυψέλες με μέλισσες και παράγεται εκλεκτό κεφαλιανό μέλι.
Η καλή ποιότητα του φυτού οφείλεται στα ηφαιστειακά εδάφη με περλίτη που απαρτίζουν τον λόφο.
Οι Ιταλοί έλεγαν την περιοχή νότια του Θυμιανού Valle della Chiesa που σημαίνει Κοιλάδα της Εκκλησίας, προφανώς αναφέρονταν στην εκκλησία του Αγιου Ιωάννη του Θυμιανού που συναντάται ψηλότερα.
Ο ιερά μονή του Θυμιανού είναι παλιά αλλά κανείς δεν γνωρίζει πότε οικοδομήθηκε, είναι σε υψόμετρο 214μ.
Τα κελιά του από ντόπιες ως επι το πλείστον ηφαιστειακές πέτρες έφτιαξε ο Χατζή Γεώργιος Μαρμώγκας, ενώ ο πλάτανος στην αυλή του εκτιμάται ότι είναι περίπου 400 ετών.
Εδώ υπάρχει πηγή που τρέχει κάτω από την μονή με πολύ καθαρό νερό το οποίο αποκαλούν άγιασμα οι πιστοί, αναφέρει ο Ι.Ζαρράφτης.Πρόκειται για νερό του Ρέματος Αγιαννιού που φιλτράρεται από τα βράχια του υψώματος και ρέει πεντακάθαρο προς την μονή.
Ο Μητροπολίτης Εμμανουήλ αναφέρει ότι η Μονή επισκευάστηκε το 1917. Εκτιμώ ότι το ξωκλήσι έπαθε ζημιές το 1863 από σεισμό 7,5 βαθμών από το Ρήγμα της Χάλκης.
Την παραμονή του Αη Γιάννη στις 28 Αυγούστου 1983 μια μεγάλη πυρκαγιά, λέγεται από εμπρησμό, με την βοήθεια του ισχυρού ανέμου έκαψε πευκόφυτες πλαγιές του Θυμιανού και μέρος του Λάθρα.
Η φωτιά πέρασε τον δρόμο και θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλες ζημιές σε ευαίσθητες εγκαταστάσεις της περιοχής, αν δεν βρισκόταν ο μελισσοκόμος Γ.Αντωνούρης γνώστης της περιοχής τα πράγματα θα πήγαιναν χειρότερα.
Από την πυρκαγιά κάηκαν 2000 στρέμματα γης,10000 δέντρα και ένα κοπάδι από κατσίκια [Βήμα της Κω].
Στην αυλή του Αη Γιάννη του Θυμιανού υπάρχει ένα δάπεδο από θαλασσινά βότσαλα,γνωστά από τα μινωικά χρόνια ως σήμερα.
Το βοτσαλομωσαϊκό γίνεται γνωστό στην ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Συνήθως χρησιμοποιείται για την μεγάλη αντοχή του, δε λερώνεται, και για την αισθητική λόγω της δυνατότητας διακοσμητικών συνδυασμών και συμβόλων. Έχει όμως υψηλό κόστος κατασκευής γιατί η διαλογή και η τοποθέτηση των βοτσάλων χρειάζεται μαστοριά και πολύ χρόνο.
Αν επισκεφθείτε τον Θυμιανό, από την εκκλησία μπορείτε να δείτε την τοποθεσία Νερούδια βορειοδυτικά του γκρεμού του Χάρακα.
Νοτιοδυτικά στο βάθος μεσοπέλαγα είναι η τωρινή Αστυπάλαια η μοναδική που μπόρεσε να διατηρήσει στο χρόνο το όνομα της. Κατά τον Ν.Ζάρακα υπάρχει βρύση με πράσινο νερό, ενώ ο Μ. Σκανδαλίδης αναφέρει ότι πρόκειται για περιοχή όπου ρέει λίγο νερό γι αυτό λέγεται Νερούδι[υπκρ.κατάληξη-ούδι].
Ο Θυμιανός περιβάλλεται από νεώτερα φερτά υλικά, από ηφαιστειακό τόφφο μη συγκολλημένο της Μεγάλης Έκρηξης και αρχαίες λιμναίες και θαλάσσιες πλειοκαινικές αποθέσεις [περίπου 5,3-2,6 εκ.χρόνων].
Η ευρύτερη περιοχή έχει μεταβληθεί ελάχιστα τα τελευταία 10.000 χρόνια.
Προς το παρόν δεν φαίνεται να έχει στοχοποιηθεί από τις δυνάμεις «ανάπτυξης και προοπτικής» του τόπου.Ως πότε;
Ο Θυμιανός είναι κοντύτερος από το δίδυμο αδερφάκι του Λάθρα.
Όμως έχει στενή σχέση και αυτός με τον Νείλο καθώς το υλικό του προήλθε από τη βύθιση ιζημάτων του ιερού ποταμού της Αιγύπτου.
Γεννήθηκε πριν από 2,5 περίπου εκατομμύρια χρόνια, θεωρείται ένας ηφαιστειακός δόμος που αποτελείται εξ΄ ολοκλήρου από ρυόλιθο περλίτικης υφής, το πέτρωμα των εκρηκτικών εκρήξεων.
Οι θόλοι της λάβας της Κεφάλου είναι αξιοσημείωτοι, καθώς συνδέονται συνήθως με εκρηκτική δραστηριότητα, επιβεβαιώνοντας την περίπλοκη αλληλεπίδραση των διαδικασιών που ελέγχουν τη συμπεριφορά διάχυσης έναντι της εκρηκτικής διαδικασίας.
Μια άλλη πτυχή των μαγματικών θόλων είναι ότι μερικές φορές μπορούν να αναπτυχθούν πολύ γρήγορα, μέσα σε ημέρες έως εβδομάδες.
Άλλες φορές μπορεί να είναι αργά αναπτυσσόμενοι ή ακόμα και στατικό.Πολλά συμπλέγματα θόλου λάβας παρουσιάζουν ιδιαίτερα επεισοδιακή συμπεριφορά, με περιόδους γρήγορης και αργής ανάπτυξης. Μερικοί θόλοι λάβας μπορούν να είναι ενεργοί σε χρονικές κλίμακες δεκάδων ετών.
Γύρω από τον Θυμιανό παρατηρούνται ηφαιστειακά θραύσματα που μαρτυρούν ότι αυτά τα οικοδομήματα μπορεί να είναι επικίνδυνα ακόμα και όταν δεν εκρήγνυνται, αλλά υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα κινδύνου ανάλογα με την κατάσταση του ηφαιστείου.
Σήμερα οι ντόπιοι δεν γνωρίζουν την ύπαρξη τους όμως κάποτε, οι αρχαίοι πρόγονοι μας έτρεφαν ακλόνητο σεβασμό και στοργή για το ηφαίστειο του οποίου η λάβα προσδίδει ασυνήθιστη γονιμότητα στη γη.
Οι ηφαιστειακές περιοχές περιέχουν συχνά μερικά από τα πιο πλούσια σε μεταλλικά εδάφη στον κόσμο.
Αυτό είναι ιδανικό για γεωργία.
Η λάβα και το υλικό από πυροκλαστικές ροές διαβρέχεται για να σχηματίσει έδαφος πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά το οποίο μπορεί να καλλιεργηθεί για να παράγει υγιείς καλλιέργειες και πλούσιες συγκομιδές.
Τι αναπτύσσεται μετά από μια ηφαιστειακή έκρηξη;
Εάν μια ηφαιστειακή έκρηξη εκτοξεύει τέφρα πλούσια σε ορυκτά στην περιοχή γύρω της, τα φυτά μπορούν να αναπτυχθούν ξανά σχετικά γρήγορα.
Τελικά, φτέρες και άλλα φυτά μπορούν να αρχίσουν να αναπτύσσονται. Αλλά για να σχηματιστεί χώμα στην κορυφή της ροής της λάβας, ο βράχος πρέπει να υποχωρήσει.
Στα ηφαιστειακά επιφανειακά οικοσυστήματα μερικοί τύποι φυτών που ευδοκιμούν είναι ο καφές, τα αμπέλια, τα βρύα και άλλα.
Τα φυτά χρησιμοποιούν θρεπτικά συστατικά από τη στάχτη και την ψυχρή λάβα για να ανθίσουν.
Εμείς, οι κάτοικοι της Κω, ζούμε την καθημερινότητά μας σχεδόν χωρίς να παρατηρούμε ότι οι ηφαιστειακές διεργασίες βρίσκονται λίγο πολύ στην αυλή μας.
Γεωδίφης[ geogeodifhs.blogspot]
