Η Κώα επιστήμονας Ιωάννα Κρητικού διαπρέπει στην Αμερική στον χώρο της ανοσολογίας καθώς εργάζεται τα τελευταία χρόνια στον τομέα της ανοσοθεραπείας του καρκίνου στο Σαν Φρανσίσκο στην Καλιφόρνια.
Η ίδια κατάφερε μετά από δύο χρόνια, να επισκεφθεί την αγαπημένη της οικογένεια στην Κω χάρη στον εμβολιασμό τόσο της ίδιας όσο και των γονέων της Δημήτρη και Μπριγκίτε.
Η ίδια μιλά σήμερα αποκλειστικά στο Βήμα της Κω και εξηγεί με επιστημονικά δεδομένα την χρησιμότητα των εμβολίων, το πως η πρόοδος της επιστήμης συντέλεσε ένα μικρό θαύμα ιατρικό και εξηγεί με πολύ απλό τρόπο τα πλεονεκτήματα των εμβολίων στην κοινωνία.
Η Κώα επιστήμονας παραθέτει επιστημονικά δεδομένα με αριθμούς και δίνει σαφέστατες απαντήσεις σε μύθους διαδικτυακούς και απαντήσεις σε όσους έχουν κάποια επιφύλαξη για τον Covidαλλά και τα εμβόλια.
Να σημειωθεί ότι η Ιωάννα Κρητικού, αν και είναι μικρή σε ηλικία, έχει λάβει το διδακτορικό της στο φημισμένο Καρολίνσκα της Στοκχόλμης και μεταδιδακτορικό στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας. Ευχαριστούμε θερμά την συμπατριώτισσα μας που επικοινωνεί σήμερα μέσω του «ΒτΚ» με τους συμπατριώτες της, τους συνομήλικους της και σε όσους αναζητούν επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις γύρω από τον κορονοίο.
Ολόκληρο το κείμενο της Δρ. Ιωάννα Κρητικού:
Στις αρχές Ιουλίου 2021, μου δόθηκε ξανά η δυνατότητα να επιστρέψω στο πατρικό μου. Πέρασαν σχεδόν 2 χρόνια από τότε που είδα τους γονείς μου, τους φίλους μου και την αγαπημένη μου Κω. Η πανδημία διέκοψε πλήρως τα διεθνή ταξίδια και είχα μετακομίσει στις ΗΠΑ για δουλειά πριν από 3 χρόνια. Έκανα το εμβόλιο για τον Covid-19 τον Μάρτιο και οι γονείς μου τον Απρίλιο/Μάιο. Έκλεισα τα εισιτήριά μου για Ελλάδα την ίδια μέρα που εκείνοι έκλεισαν τα ραντεβού τους για το εμβόλιο.
Είμαι επιστήμονας για πάνω από 8 χρόνια τώρα, τουλάχιστον τότε ξεκίνησα το διδακτορικό μου και άρχισα να θεωρώ τον εαυτό μου επιστήμονα επαγγελματικά. Ο θαυμασμός μου προς την επιστήμη ξεκίνησε πολύ νωρίτερα και υπάρχουν, κατά τη γνώμη μου, πολλά πράγματα άξια θαυμασμού. Το πρώτο, και ίσως το πιο σημαντικό, είναι ότι η επιστήμη δεν ενδιαφέρεται για απόψεις. Ενδιαφέρεται για δεδομένα. Επίσης, είναι δυναμική και προσαρμόζεται σε νέα δεδομένα όπως αυτά προκύπτουν μέσα από μελέτες, επιτρέποντας στην ευφυία του ανθρώπου να λάμψει. Το πιο πρόσφατο επιστημονικό γεγονός που είναι για μένα άξιο θαυμασμού έχει να κάνει με την πανδημία που όλοι αντιμετωπίζουμε: η απόκτηση πολλαπλών, αποτελεσματικών και ασφαλών εμβολίων μέσα σε ένα μόλις χρόνο!
Παρά την πρόοδο της επιστήμης τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς ζούμε και στην εποχή της παραπληροφόρησης. Τόνοι πληροφοριών πλημμυρίζουν όλους μας στα social media. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις τι είναι πραγματικά γεγονότα και τι πολιτικές δηλώσεις και προπαγάνδα. Είναι εύκολο να κάνεις κλικ σε ένα άρθρο που δημοσίευσε κάποιος φίλος, να το διαβάσεις μια στα γρήγορα και να το μοιραστείς. Είναι πολύ πιο δύσκολο να αναζητήσεις τις πηγές που αναφέρονται (αν αναφέρονται) και να κρίνεις αν αυτές είναι αξιόπιστες ή όχι. Το ίδιο, δυστυχώς, συμβαίνει τώρα και με τα εμβόλια για τον Covid-19. Αναπτύχθηκαν σε τόσο φαινομενικά σύντομο χρονικό διάστημα, που αμφισβητήθηκε αν είχαν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα ή αν παραλείφθηκε κάποιος έλεγχος ποιότητας. Και συμφωνώ, ο χρόνος ήταν ρεκόρ και οι εγκρίσεις από FDA και EMA ήταν έκτακτης ανάγκης. Αλλά ήμασταν και εμείς σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Όλος ο πλανήτης ήταν.
Όλα τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί μέχρι σήμερα κατά του Covid-19 πέρασαν από κλινικές δοκιμές. Αυτές είχαν πολλές χιλιάδες συμμετέχοντες και σχεδιάστηκαν ειδικά για να εξεταστεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των εμβολίων στην παρεμπόδιση σοβαρής ασθένειας και θανάτου λόγω του Covid-19. Κατά την προσωπική μου άποψη, τα αποτελέσματα που ήρθαν ήταν άνω προσδοκιών. Επιπλέον, ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε η τεχνολογία mRNA στην παρασκευή εμβολίων. Ωστόσο, το γεγονός ότι αυτά τα εμβόλια προορίζονταν για μια μέχρι τώρα ανήκουστη νόσο και με τη χρήση μιας μέχρι τώρα ανήκουστης τεχνολογίας, δεν σημαίνει ότι η έρευνα τόσο για την συγκεκριμένη οικογένεια ιών όσο και για την τεχνολογία των εμβολίων έγινε πρόσφατα. Υπήρξαν πολλά χρόνια μελετών στην ιολογία και τη βιολογία του RNA από μια πληθώρα επιστημόνων σε όλο τον κόσμο πριν γίνουν ευρέως γνωστά στο κοινό λόγω της καταστροφής που προκλήθηκε από τον ιό του Covid-19. Συνεπώς, στην πραγματικότητα, για την παρασκευή των εμβολίων αυτών δεν παραλείφθηκαν επιστημονικά στάδια.
Το εμβόλιο ως επίτευγμα δεν είναι κάτι καινούργιο. Με τη χρήση του έχουμε θεραπεύσει πλήρως ασθένειες όπως η πολιομυελίτιδα και η ιλαρά και μπορούμε να λάβουμε το εμβόλιο κατά της εποχικής γρίπης κάθε χρόνο. Τα εμβόλια λειτουργούν με συναρπαστικό τρόπο.
Ως ανοσολόγος, θα μπορούσα εύκολα αυτή τη στιγμή να περιγράψω με υπερβολική λεπτομέρεια τι ακριβώς συμβαίνει σε μια ανοσολογική αντίδραση μετά από τον εμβολιασμό. Αλλά, εν συντομία, ένα εμβόλιο αποτελείται από ένα μικροσκοπικό μέρος του ιού ή του βακτηρίου έναντι στο οποίο στοχεύεται. Αυτό το μικροσκοπικό μέρος δεν είναι καθόλου επικίνδυνο. Είναι απλά ο τίτλος με τον οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει ολόκληρο το τραγούδι, την πραγματική ίωση. Ακριβώς όπως όταν ακούς τη λέξη «Satisfaction», ο εγκέφαλός σου αρχίζει αμέσως να σκέφτεται το κλασικό riff των Rolling Stones. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως μνήμη. Ομοίως, το ανοσοποιητικό σύστημα δημιουργεί ανοσολογική μνήμη. Αμέσως μετά την έκθεση του οργανισμού σε αυτό το μικροσκοπικό ιικό ή βακτηριακό κομμάτι, δημιουργούνται αντισώματα και κύτταρα μνήμης. Στη συνέχεια, όταν συμβεί η πραγματική, επικίνδυνη λοίμωξη, το σώμα περιέχει ήδη το απαραίτητο οπλοστάσιο για την άμεση καταπολέμησή της.
Επειδή η επιστήμονας μέσα μου φωνάζει σε αυτό το σημείο, πρέπει να μείνω πιστή στον εαυτό μου και να αναφερθώ σε αριθμούς. Θα αναφέρω μόνο μερικά δεδομένα που πιστεύω ότι είναι σημαντικά και θα τα αφήσω να μιλήσουν από μόνα τους. Την περίοδο 14/12/2020 με 6/7/2021, υπήρξαν 5.946 αναφορές θανάτου που σχετίζονται με τα εμβόλια κατά του Covid-19 μετά τη χορήγηση περισσότερων από 331 εκατομμυρίων δόσεων στην Αμερική την ίδια χρονική περίοδο. Αυτό ισοδυναμεί με ένα ποσοστό 0,0018%. Ταυτόχρονα, οι θάνατοι που σχετίζονται με τη νόσο του Covid-19 είναι, μέχρι στιγμής, λίγο περισσότεροι από 600.000 στις ΗΠΑ. Ο πληθυσμός της χώρας ήταν λίγο πάνω από 331 εκατομμύρια την 1η Ιανουαρίου 2020 (πηγή: census.gov), που σημαίνει ότι περίπου το 0,18% του πληθυσμού χάθηκε λόγω του Covid-19. Ο αριθμός αυτός είναι 100 φορές μεγαλύτερος από αυτόν των θανάτων που σχετίζονται με τα εμβόλια. Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι η ασθένεια είναι πολύ πιο επικίνδυνη από οποιοδήποτε εμβόλιο. Οι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τα εμβόλια έχουν επίσης συζητηθεί πολύ, ειδικά για τα εμβόλια που δεν χρησιμοποιούν την τεχνολογία mRNA. Ενώ αυτές είναι εξαιρετικά σημαντικές και πρέπει οπωσδήποτε να μελετηθούν, είναι επίσης εξαιρετικά σπάνιες. Θα συζητήσω μόνο τα περιστατικά θρόμβωσης εδώ. Μέχρι τις 6 Ιουλίου του τρέχοντος έτους, περισσότερες από 12,6 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου J&J/Janssen έχουν χορηγηθεί στην Αμερική. Από αυτές, υπήρξαν 38 επιβεβαιωμένες αναφορές ατόμων που αργότερα εμφάνισαν θρόμβωση. Αυτό ισοδυναμεί με ένα ποσοστό 0,0003%. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 0,0007% αν λάβουμε υπόψιν μόνο την ευάλωτη ομάδα των γυναικών 18-49 χρονών. Ταυτόχρονα, 2 επιβεβαιωμένα κρούσματα θρόμβωσης μετά από εμβολιασμό mRNA έναντι του Covid-19 (Moderna) έχουν αναφερθεί μετά από περισσότερες από 318 εκατομμύρια δόσεις που δόθηκαν στις ΗΠΑ. Οι γυναίκες ειδικά πρέπει να γνωρίζουν την θρόμβωση ως πιθανή παρενέργεια μερικών εμβολίων και έχουν συμβουλευθεί να κάνουν ένα διαφορετικό εμβόλιο σε πολλές χώρες. Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ωστόσο, ότι τα αντισυλληπτικά χάπια που χρησιμοποιούνται από τις ίδιες γυναίκες, της ίδια ηλικιακής ομάδας μπορούν μέχρι και να τριπλασιάσουν τον κίνδυνο δημιουργίας θρόμβων αίματος. Η μελέτη περί αντισυλληπτικών και θρόμβωσης δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Lancet εν έτη 1997.
Θεωρώ ότι θα ήταν παράλειψή μου αν δεν ανέφερα μερικούς από τους πρόσφατους μύθους που κυκλοφορούν για τα εμβόλια κατά του Covid-19. Δεν υπάρχει κανένα επιστημονικό στοιχείο που να υποστηρίζει οποιοδήποτε από τα ακόλουθα: προβλήματα με τη γονιμότητα σε γυναίκες και άνδρες ή την εγκυμοσύνη και μεταβολές στο DNA ενός ατόμου.
Υπήρξαν μελέτες περί εμβολιασμού για τον Covid-19 σε έγκυες γυναίκες, όπου δεν προέκυψε κανένα πρόβλημα, ενώ παρατηρήθηκε επίσης ότι τα αντισώματα μπορούσαν να περάσουν από τη μητέρα στο παιδί, μέσω του ομφάλιου λώρου και του μητρικού γάλακτος, παρέχοντας ανοσία έναντι του Covid-19, ακόμη και πριν ή λίγο μετά γέννηση! Επιπλέον, τα εμβόλια δεν περιέχουν μέταλλα ή μικροτσίπ (μπορούμε να τα κάνουμε τόσο μικρά; Βοηθήστε με λίγο επιστήμονες υπολογιστών) και τα συστατικά των εμβολίων είναι πλήρως γνωστοποιημένα. Πρέπει να καταγραφούν πριν τα εμβόλια μπορέσουν να πάρουν έγκριση και έτσι ώστε άτομα με πιθανές αλλεργίες σε κάποιο συστατικό να λάβουν κάποιο εναλλακτικό εμβόλιο. Ενώ τα σημεία που αναφέρονται στην παρούσα παράγραφο πρέπει να διευκρινιστούν, είναι κρίμα όταν χρησιμοποιούνται για να τρομοκρατήσουν γύρω από τον εμβολιασμό, για οποιουσδήποτε (πολιτικούς) λόγους. Με την εμφάνιση νέων μεταλλάξεων, όπως η πρόσφατη παραλλαγή Δέλτα, που μπορούν να εξαπλωθούν γρηγορότερα ή να προκαλέσουν πιο σοβαρή ασθένεια, πρέπει να σηκώσουμε γρήγορα το τείχος της ανοσίας. Όσο τα εμβόλια και oι θεραπείες που έχουμε λειτουργούν ακόμα.
Ανέφερα μερικά νούμερα εδώ, κυρίως από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) της Αμερικής. Υπάρχουν παρόμοια δεδομένα και από ευρωπαϊκές πηγές. Ένας τελευταίος αριθμός (το υπόσχομαι!) που θέλω να αναφέρω: Μια πρόσφατη ανάλυση της Associated Press βρήκε πως πάνω από το 99% αυτών που πέθαναν από τον ιό του Covid-19 τον Μάιο του 2021 ήταν ανεμβολίαστοι. Αυτό σημαίνει ότι αυτοί ήταν θάνατοι που μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί. Γι’ αυτό, όταν με ρωτούν, απαντώ πως τα δεδομένα που έχουμε μέχρι στιγμής δείχνουν πως τα εμβόλια κατά του Covid-19 είναι αποτελεσματικά και ασφαλή. Προφανώς, ο καθένας θα πρέπει να συμβουλευτεί το γιατρό του, πριν τον εμβολιασμό, αν πάσχει από υποκείμενα νοσήματα ή αλλεργίες για να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο, ο κίνδυνος ανεπιθύμητων παρενεργειών. Όπως ανέφερα παραπάνω, η επιστήμη είναι δυναμική. Αυτό σημαίνει ότι με την απόκτηση νέων δεδομένων, οι οδηγίες ενδέχεται να αλλάξουν. Και η αλλαγή, τουλάχιστον όσον αφορά τον ιατρικό τομέα, είναι καλή. Ενώ ο Ιπποκράτης είχε πολλές γνώσεις για την εποχή του, υπήρξαν πολλοί γιατροί και επιστήμονες που εργάστηκαν ακούραστα ανά τους αιώνες, για να φτάσουν την Ιατρική εδώ που είναι σήμερα. Επομένως, σας καλώ να μένετε ενήμεροι γύρω από τις επιστημονικές εξελίξεις, όσο αυτό είναι δυνατό, να κάνετε την έρευνά σας χρησιμοποιώντας αξιόπιστες πηγές και αν έχετε αμφιβολίες, ρωτήστε έναν ή δύο επιστήμονες. Είμαι βέβαιη ότι υπάρχουν κάποιοι στο Facebook με τους οποίους πηγαίνατε μαζί σχολείο και δεν έχετε μιλήσει εδώ και δεκαετίες. Στείλτε τους ένα μήνυμα. Είμαστε φιλικοί (συνήθως) και ανοιχτοί στη συζήτηση περί επιστήμης (πάντα)!
Ιωάννα Κρητικού, PhD
Σάντυ Λαδικού
