Στις αρχές της 10ετίας του 80, άρχισαν να εφαρμόζονται κορυφαίες νησιωτικές πολιτικές στο Αιγαίο, από την πρώτη κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ, με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Σχεδόν ταυτόχρονα υλοποιούνται η πολιτική ίδρυσης και λειτουργίας του Πανεπιστημίου Αγαίου και η θεσμοθέτηση του Υπουργείου Αιγαίου (με το νόμο 1558, του 1985), με εθνική αποστολή, στο νησιωτικό «Αρχιπέλαγος» μας.
Απόδειξη της εθνικής αποστολής του είναι η πρόβλεψη του άρθρου 4, αυτού του νόμου, που θεσμοθετεί το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωρερικών & Άμυνας (ΚΥ.Σ.Ε.Α), στο οποίο : «προεδρεύει ο πρωθυπουργός και μετέχουν οι υπουργοί ….. και ως τακτικό μέλος ο υπουργός Αιγαίου, εφόσον συζητούνται θέματα που άπτονται του Αιγαίου».
Στην εθνική αποστολή του εντάσσονται σειρά πολιτικών πρωτοβουλιών. Ενδεικτικά ν’ αναφέρω :
(α) την οργάνωση έκθεσης, προβολώνvideos και ομιλιών, στην πρωτεύουσα της εκάτοτε προεδρεύουσας χώρας της τότε Ε.Ο.Κ, με σκοπό την προβολή των εθνικών μας δικαίων στο Αιγαίο και την τεκμηρίωσητης ελληνικής κυριαρχίας -προ χιλιετιών- που αποδεικνύεται από αρχαιολογικά και πολιτισμικά στοιχεία.
(β) Την ενημέρωση υπουργών, ευρωβουλευτών, εθνικών βουλευτών, διπλαμα- τών δημοσιογράφων, από διάφορες χώρες, για τα εθνικά δίκαια της Ελλάδας, με φιλοξενία σε κάποια νησιά και εφοδιασμό τους με σχετικούς φακέλλους.
(γ) Την θεσμοθέτηση της «Παλλαϊκής Άμυνας» (Π.Α) στα νησιά του Αγαίου, με την ανάθεση στον εκάστοτε γενικό γραμματέα του Υπουργείου, να ηγείται της Π.Α. Και γι’ αυτό, ο 1ος υπουργός Αιγαίου, στις αρχές του 1987, όρκισε τον στρατηγό Ματαφιά, ως γ.γ του Υπουργείου.
Το 1985, μόλις ιδρύθηκε το Υπουργείο Αιγαίου, ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου το ανέθεσε στον Κοσμά Σφυρίου (βουλευτή Δωδ/σου). Και το 1991, ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανέλαβε και το Υπουργείο Αιγαίου, για να τονίσει την εθνική σημασία του.
Βέβαια, το Υπουργείο Αιγαίου – διαχρονικά – προώθησε και άλλες νησιωτικές πολιτικές, που δικαίωσαν την πολιτική απόφαση της ίδρυσης του. Ενδεικτικά ν’ αναφέρω :- την γραπτή πρόταση (το 1985), προς τον υπουργό Οικονομικών (με κοινοποίηση στον πρωθυπουργό), για θέσπιση μειωμένων συντελεστών του Φ.Π.Α, οι οποίοι πρωτονομοθετήθηκαν με το Ν.1686 / 1986 και καταργήθηκαν, το 2015, από την κυβέρνηση Αλ.Τσίπρα - Πάνου Καμμένου -Την θέσπιση (από κοινού με το Υπουργείο Οικονομικών) «πακέτου» μέτρων μειωμένων φορολογικών βαρών (φόρων εισιδήματος, φόρων μεταβίβασης ακινήτων, εποχικών επιχειρήσεων, τραπεζικών εργασιών κ.λ.π σε νησιά (ιδιαίτερα μικρά, με πληθ/μό μέχρι 4.000 κατ, μέχρι 3.100 κατ, μέχρι 500 κατ.) με το ν.1493/1997, που δεν συνεχίστηκαν από την κυβέρνηση Καραμανλή το 2007-Την θέσπιση (από κοινού με το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, στο οποίο είχε ενταχθεί ως γ.γραμ/τεία) του Μεταφορικού Ισοδύναμου στις ακτοπλοϊκές μεταφορές, από την κυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α,στις 2/7/2018 (αφού ήδη είχαν αποσυρθεί από την συγκυβέρνηση οι«ΑνεξάρτητοιΈλληνες», στις 17/6/ 2018).
Ως αυτοτελές υπουργείο, με επικεφαλής υπουργό – μέλος του ΚΥ.Σ.Ε.Α και φυσικά του Υπουργικού Συμβουλίου – λειτούργησε επί 22 χρόνια (από το 1985, έως το 2007) και το διοίκησαν 13 υπουργοί (8 του ΠΑ.ΣΟ.Κ & 5 της Ν.Δ). Από αυτούς : 8 ήταν βουλευτές νομών του Αιγαίου (3 δωδεκανήσιοι, Σφυρίου, Σκανδαλίδης και Παυλίδης - 2 χιώτες, Μισαηλίδης και Κοτσακάς - 2 κυκλαδίτες Βάλβης και Παπαζώη και 1 από την Λέσβο, Σηφουνάκης) - 2 ήταν κρητικοί, Κων. Μητσοτάκης και Κεφαλογιάννης - 1 μεσήνιος, Μπένος - 1 ηπειρώτης, Φούσσας και - 1 από την Αρκαδία, ο Ευάγγελος Γιαννόπουλος.
Την εθνική αποστολή του Υπουργείου Αιγαίου την σεβάστηκαν τρεις (3) πρωθυπουργοί : - ο Ανδρέας Παπανδρέου (που εξ άλλου το είχε θεσπίσει), ο Κων. Μητσοτάκης (που για κάποιο διάστημα το είχε αναλάβει προσωπικά) και ο Κώστας Σημίτης. Δυστυχώς όμως, - ως πρωθυπουργός - ο Κώστας Καραμανλής το κατάργησε (!), με τον σχηματισμό της κυβέρνησης του 2007, ενώ, βέβαια, διατήρησε το Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης (Υ.Μ-Θ) …
Τώρα, τον Ιούλιο 2025, συμπληρώνονται 40 χρόνια από την θέσπιση, την συγκρότηση και την έναρξη λειτουργίας του Υπουργείου Αιγαίου. Και επειδή η έθνική αποστολή, που είχε τότε, παραμένει το ίδιο επίκαιρη, είναι λάθος, που και ο σημερινός πρωθυπουργός δεν καταννοεί την ανάγκη της ύπαρξης του, ενώ εξακολουθεί να πιστεύει στην ανάγκη ύπαρξης του Υ.Μ-Θ …
Ρόδος 26 Ιουλίου 2025
Κοσμάς Σφυρίου.
