Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ αναβαθμίζονται ενεργειακά με πόρους της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ

Του Θοδωρή Καραουλάνη (euractiv.gr)

Μια από τις πιο σημαντικές και εμβληματικές δράσεις των πόρων της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ στη χώρα μας, μέσα από το ΕΣΠΑ, είναι η αναβάθμιση των δημόσιων υποδομών υγείας. Μάλιστα η στήριξη της Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ είναι σταθερή για το Εθνικό Σύστημα Υγείας σε όλα τα ΕΣΠΑ και τα προηγούμενο ΚΠΣ και αποτελεί την καρδιά των επενδύσεων στον χώρο της υγείας.

Άλλωστε το πόσο χρήσιμη έχει γίνει αυτή η χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ στο ΕΣΥ φάνηκε ιδιαίτερα μέσα στην πανδημία, όπου οι κοινοτικοί πόροι έχουν συμβάλει στον εξοπλισμό τόσο των μονάδων ΜΕΘ των νοσοκομείων όσο και σε επίπεδο καθημερινών προμηθειών και εξοπλισμού για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, όπως για παράδειγμα σε όλες τις κινητές μονάδες του ΕΟΔΥ.

Όμως η ΕΕ συμβάλλει αποφασιστικά και στις σταθερές υποδομές του ΕΣΥ, με επενδύσεις μακροπρόθεσμης απόδοσης στον χώρο της υγείας. Και μια από τις πιο σημαντικές δράσεις που ολοκληρώνεται αυτήν την περίοδο είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των νοσοκομείων του ΕΣΥ. Η δράση αυτή υλοποιείται κυρίως μέσα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΥΜΕΠΕΡΑΑ), το οποίο στις βασικές προτεραιότητές του έχει την ενεργειακή εξοικονόμηση και ειδικά στα δημόσια κτίρια. Από τις πιο γνωστές και επιτυχημένες δράσεις του είναι αυτή για τα νοσοκομεία, καθώς και στο προηγούμενο ΕΣΠΑ αντίστοιχα αναβαθμίστηκαν πολλά νοσοκομεία, κυρίως της Ελληνικής Περιφέρειας. Το 2020, λοιπόν έκλεισε με ορισμένα καλά νέα για τις επενδύσεις ενεργειακής εξοικονόμησης στον χώρο της υγείας, καθώς προχώρησαν οι διαδικασίες για τουλάχιστον 58 τέτοια έργα. Πιο συγκεκριμένα, από το 2018, που ξεκίνησε η διαδικασία μέχρι το τέλος του Δεκέμβρη του 2020:

• Έχουν υποβληθεί 61 προτάσεις χρηματοδότησης από νοσοκομεία όλης της χώρας, συνολικού π/υ 235 εκατ. ευρώ περίπου 
• Έχουν αξιολογηθεί θετικά και ενταχθεί στο πρόγραμμα 48 προτάσεις συνολικού π/υ 177 εκατ. ευρώ περίπου

Το ότι φτάσαμε ως εδώ, με βάση τις δύσκαμπτες διαδικασίες του ΕΣΠΑ στις δημόσιες επενδύσεις (που έχουμε ξαναναφέρει σε ρεπορτάζ μας ότι δημιουργεί καθυστερήσεις) αποτελεί κάτι σαν θρίαμβο των αρμόδιων και εμπλεκόμενων υπηρεσιών, καθώς χρειάστηκε να ξεπεραστούν σημαντικά προβλήματα, να καμφθούν αντιστάσεις και ανελαστικές διαδικασίες αλλά και να ωριμάσουν μελέτες και έργα επί της ουσίας.

Πως φτάσαμε ως εδώ;

Η ΕΥΔ ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ διέγνωσε έγκαιρα, με βάση και την εμπειρία από αντίστοιχα, πιλοτικά τις περισσότερες φορές, έργα στο παρελθόν, την επιτακτική ανάγκη βελτίωσης του ενεργειακού αποτυπώματος των ευαίσθητων κτιριακών υποδομών της υγείας, αλλά και τις τεράστιες ανάγκες για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και εξοικονόμηση ενέργειας σε ένα ιδιαίτερα ενεργοβόρο κτιριακό απόθεμα όπως αυτό των νοσοκομειακών κτιριακών υποδομών.

Έτσι ο Τομέας Περιβάλλοντος της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΥΜΕΠΕΡΑΑ, τον Μάιο 2018 εξέδωσε την πρόσκληση προς δημόσιους φορείς για υποβολή προτάσεων χρηματοδότησης με τίτλο «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΜΟΝΑΔΕΣ ΣΗΘΥΑ ‘Η ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΑΠΕ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ» . Η πρόσκληση αυτή αντλεί πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (από τον άξονα προτεραιότητας 10 του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ) , έχει ισχύ μέχρι 15/02/2021, π/υ 62.933.924.

Η συγκεκριμένη πρόσκληση απευθύνεται σε πολιτικά και στρατιωτικά νοσοκομεία του ΕΣΥ δυναμικότητας 400 κλινών και άνω για τις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες (Αττική και Νοτιο Αιγαίο) και 200 κλινών και άνω για όλη την υπόλοιπη χώρα. 

Μα πως όμως, από προϋπολογισμό 63 σχεδόν εκατομμυρίων φθάνουμε συνολικά σε πάνω από 300 εκατομμύρια ευρώ; 

Εδώ έγινε μια μεγάλη προσπάθεια. Και το πρώτο της σημείο ήταν ότι ήδη από τον Οκτώβριο του 2020 έχει εγκριθεί η τροποποίηση των ποσοστών δέσμευσης πόρων του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2014-2020. Είναι η λεγόμενη υπερδέσμευση που χρησιμοποιείται όταν ένα πρόγραμμα είναι επιτυχημένο και γνωρίζεις ότι θα απορροφηθούν οι πόροι, οπότε οι υπηρεσίες επιτρέπουν να προχωρήσεις πολύ παραπέρα από τον αρχικό προϋπολογισμό, διότι γνωρίζεις ότι κάποια άλλα έργα δεν θα ολοκληρωθούν εγκαίρως και θα κάνεις εντέλει ανακατανομή πόρων. Ειδικότερα για τον Άξονα προτεραιότητας 10 του ΥΜΕΠΕΡΑΑ (αυτόν για τα νοσοκομεία…) το ανώτατο επιτρεπόμενο ποσοστό εντάξεων επί της συνολικής χρηματοδότησης ανέρχεται σε 276,08% επί της συνολικής χρηματοδότησης του άξονα, γεγονός που καθιστά δυνατή την ένταξη όλων των υποβληθεισών μέχρι σήμερα προτάσεων.

Παράλληλα, αξίζει να σημειώσουμε ότι οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - και ειδικά η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής που διαχειρίζεται τους πόρους της πολιτικής Συνοχής της ΕΕ - έχουν δείξει μετά το ξέσπασμα της πανδημίας εξαιρετικά μεγάλη ευελιξία και, σύμφωνα με τις οδηγίες των Επιτρόπων, δίνουν την ευχέρεια στα κράτη μέλη να ανακατανείμουν πόρους εκεί που «πονούν» τα συστήματα υγείας όλων των χωρών της ΕΕ.

Βέβαια δεν είναι μόνο οι πόροι του ΥΜΕΠΕΡΑΑ που ενισχύουν τα νοσοκομεία και τις υποδομές σε αυτά, αφού παράλληλα εξελίσσονται έργα αναβάθμισης, ανακαίνισης και εξοπλισμού σε πολλά νοσοκομεία της χώρας από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, γεγονός που ανεβάζει τους πόρους σε μεγάλο ύψος και ειδικά για τα θέματα ενεργειακής εξοικονόμησης φτάνουμε να ξεπερνούμε τα 300 εκατ. σε τρέχοντα έργα.

Ποια νοσοκομεία αναβαθμίζονται ενεργειακά σε όλη τη χώρα

Η euractiv.gr αποκαλύπτει αποκλειστικά τη συνολική λίστα των εγκεκριμένων και υπό έγκριση επενδύσεων ενεργειακής εξοικονόμησης στα νοσοκομεία όλης της χώρας από το ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ, όπου θα δείτε μεγάλα και γνωστά νοσοκομεία και το σύνολο των πόρων που αφιερώνονται σε καθένα από αυτά:

Από τον πίνακα προκύπτει ότι έργα περίπου 177 εκατ. ευρώ έχουν ήδη ενταχθεί, ακόμη 3 έργα σχεδόν 13 εκατ. ευρώ έχουν αξιολογηθεί και αναμένεται η ένταξή τους τις επόμενες ημέρες, ενώ με τις διαδικασίες που αναφέραμε αναμένεται να ενταχθούν και τα υπόλοιπα 7 έργα προϋπολογισμού ακόμη 42 εκατ. ευρώ περίπου.

Αξίζει να προσθέσουμε ότι η λίστα δεν τελειώνει εδώ, καθώς το ΥΜΕΠΕΡΑΑ εξέδωσε τον Οκτώβριο 2020 και δεύτερη πρόσκληση ενεργειακής αναβάθμισης για νοσοκομεία μικρότερης δυναμικότητας (κάτω των 100 κλινών) των περιφερειών Αττικής και Νοτίου Αιγαίου με προϋπολογισμό 2.000.000 και ισχύ έως 20/3/21, οπότε αναμένοται μέσα στο έτος και άλλες εντάξεις. Στην δεύτερη πρόσκληση, σύμφωνα με πληροφορίες της euractiv.gr, έχει κάνει προς το παρόν αίτηση το ΩΝΑΣΕΙΟ Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, με πρόταση περίπου ενός εκατ. ευρώ.

Τί αναβαθμίζεται σε κάθε νοσοκομείο;

Mέσω του ΥΜΕΠΕΡΑΑ κάθε νοσοκομείο υποβάλει μία μόνο πρόταση επιλέγοντας τις επενδύσεις που ταιριάζουν στο καθένα μέσα από τις συγεκριμένες κατηγορίες παρεμβάσεων ή έναν αποδοτικό συνδυασμό τους: 

1) Κατηγορία Ενέργειας 1: Επεμβάσεις Ενεργειακής Αναβάθμισης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΕΞΕ). Ενδεικτικά αναφέρονται: επεμβάσεις επί του κελύφους με προσθήκη μόνωσης, αντικατάσταση κουφωμάτων και υαλοπινάκων με νέα πιστοποιημένα, υψηλής ενεργειακής απόδοσης, αντικατάσταση συστήματος καυστήρα/λέβητα/σωληνώσεων με σύστημα που επιτρέπει χρήση ΑΠΕ, αντικατάσταση παλαιού συστήματος κλιματισμού, παθητικά ηλιακά συστήματα, εγκατάσταση συστημάτων μετρήσεων, παρακολούθησης, καταγραφής, επεξεργασίας και προβολής - επιτόπου και διαδικτυακώς των λειτουργικών στοιχείων και αποτελεσμάτων των ενεργειακών συστημάτων του κτιρίου, όπως ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης ενέργειας σε κτίρια (BEMS), παθητικά συστήματα φυσικού και ενεργειακού τεχνητού φωτισμού κτλ. 

2) Κατηγορία Ενέργειας 2: Επιδεικτικές δράσεις εγκατάστασης μονάδων συμπαραγωγής ηλεκτρισμού – θερμότητας, (ΣΗΘΥΑ) και δράσεις Αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) Ενδεικτικά αναφέρονται: εγκατάσταση ταυτόχρονης παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας υψηλής αποδοτικότητας, κατασκευή εγκατάστασης εκμετάλλευσης της παραγόμενης θερμικής ενέργειας από ΣΗΘΥΑ ή/και ΑΠΕ για παραγωγή ψύξης ή χρήσης ΑΠΕ (όπως π.χ. η Γεωθερμία), 

3) Κατηγορία Ενέργειας 3: Δράσεις αντικατάστασης ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού: Συμπληρωματικά σε περιπτώσεις δράσεων ενεργειακής αναβάθμισης νοσοκομείων, μπορεί να χρηματοδοτηθεί, πλέον όσων περιγράφονται παραπάνω, αντικατάσταση ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού εφόσον αυτή οδηγεί αποδεδειγμένα σε εξοικονόμηση ενέργειας άνω του 15% σε σχέση με την κατανάλωση του υφιστάμενου εξοπλισμού που αντικαθίσταται. Το επιλέξιμο κόστος του ανωτέρω εξοπλισμού δε θα πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 450.000 €. To επιτυγχανόμενο ποσοστό εξοικονόμησης ενέργειας θα πρέπει να προκύπτει μετά από τη διενέργεια ενεργειακού ελέγχου στο κτίριο και ενεργειακού ελέγχου του εξοπλισμού. 

Επιπλέον χρηματοδοτούνται μελέτες ωρίμανσης των προτεινόμενων έργων, συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο κατά την προετοιμασία των προτάσεων όσο και κατά την υλοποίηση των δράσεων καθώς και η διενέργεια των προ του έργου και μετά το έργο ενεργειακών επιθεωρήσεων και έκδοση των σχετικών πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.

Σημειώνεται ότι οι παρεμβάσεις που θα υλοποιηθούν μέσω των έργων και των 2 παραπάνω προσκλήσεων θα πρέπει υποχρεωτικά να αναβαθμίζουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων κατά δύο ενεργειακές βαθμίδες και υποχρεωτικά μετά την υλοποίηση των παρεμβάσεων αυτά να κατατασσονται σε κατηγορία ενεργειακής κατανάλωσης Β’ και άνω, σύμφωνα με τον ΚΕΝΑΚ. Σε περίπτωση κτιρίου που αρχικά κατατάσσεται σε ενεργειακή κατηγορία Γ’ του ισχύοντος ΚΕΝΑΚ, το πλαίσιο των παρεμβάσεων της ενεργειακής αναβάθμισης πρέπει να είναι τέτοιο έτσι ώστε η ενεργειακή απόδοση των προτεινόμενων κτιρίων να βελτιώνεται κατ’ ελάχιστον στην ενεργειακή κατηγορία Β .