Το μήνυμα ότι η «καταστροφή» που προκάλεσε η πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί έστειλε την Τετάρτη, η ανεξάρτητη επιτροπή που έχει συσταθεί με συμβουλευτικό ρόλο προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ασκώντας κριτική για καθυστερημένη αντίδραση από τον ΠΟΥ και τα κράτη, αλλά και για «τοξικό συνδυασμό» λάθος χειρισμών.
Μάλιστα, οι ειδικοί της επιτροπής μιλούν ένα «πραγματικό Τσερνόμπιλ του 21ου αιώνα» και ζητούν να γίνουν άμεσα αλλαγές στα συστήματα προειδοποίησης και πρόληψης.
Ο ΠΟΥ θα έπρεπε να έχει κηρύξει το ξέσπασμα του κορωνοϊού ως παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης νωρίτερα από τις 30 Ιανουαρίου, αλλά ο επόμενος μήνας στην ουσία «χάθηκε» καθώς τα κράτη δεν έλαβαν ισχυρά μέτρα για να περιορίσουν τη διασπορά του αναπνευστικού παθογόνου, σημειώνει, μεταξύ άλλων, η επιτροπή.
Σε μια εκτεταμένη αναφορά σχετικά με τη διαχείριση της πανδημίας με τίτλο «Covid-19: Ας φροντίσουμε να είναι η τελευταία πανδημία», οι ανεξάρτητοι ειδικοί κάλεσαν σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις του ΠΟΥ και εκ νέου ενίσχυση των σχεδίων ετοιμότητας σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να αποφευχθεί άλλος ένας «τοξικός συνδυασμός» λάθος χειρισμών, όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν.
«Είναι άκρως σημαντικό να ενισχυθεί η λειτουργία του ΠΟΥ», τόνισε η πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας και συντονίστρια του πάνελ Χέλεν Κλαρκ.
Επιπλέον, η πρόεδρος της Λιβερίας, με επίσης κεντρικό ρόλο στην επιτροπή, Έλεν Τζόνσον Σίρλιφ δήλωσε: «Καλούμε στη διαμόρφωση ενός νέου σχεδίου ελέγχου και ετοιμότητας που να βασίζεται στη διαφάνεια και να επιτρέπει στον ΠΟΥ να δημοσιοποιεί στοιχεία άμεσα».
Οι υπουργοί Υγείας θα συζητήσουν σχετικά με αυτά τα ευρήματα, στην ετήσια σύνοδο του ΠΟΥ που ξεκινά στις 24 Μαΐου.
Σύμφωνα με διπλωμάτες, η Ευρωπαϊκή Ένωση δρομολογεί προσπάθειες ανασχηματισμού που θα χρειαστούν χρόνο.
«Καθυστερήσεις παντού»
Η επιτροπή διορίστηκε από τον Γενικό Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Τέντρος Αντανόμ Γκρεμπρεγέσους βάσει της απόφασης που υιοθετήθηκε τον Μάιο του 2020 από τις χώρες μέλη και αποτελείται από 13 ειδικούς. Αυτοί εξετάζουν εδώ και οκτώ μήνες την εξάπλωση της πανδημίας και τα μέτρα που έλαβε ο ΠΟΥ, αλλά και οι χώρες για να την αντιμετωπίσουν.
Από την αρχή της υγειονομικής κρίσης ο ΠΟΥ δέχεται επικρίσεις για τον τρόπο που τη διαχειρίζεται, κυρίως για την καθυστερημένη σύστασή του για τη χρήση της μάσκας. Οι ΗΠΑ έχουν κατηγορήσει τον οργανισμό ότι ήταν ιδιαίτερα επιεικής απέναντι στην Κίνα, όπου πρωτοεμφανίστηκε ο νέος κορωνοϊός, και ότι καθυστέρησε να κηρύξει παγκόσμια κατάσταση υγειονομικής έκτακτης ανάγκης.
Από την πλευρά της η Κίνα δέχεται επικρίσεις επειδή προσπάθησε να αποκρύψει την επιδημία.
Σίγουρα «μπορούμε να πούμε ότι υπήρξαν ξεκάθαρες καθυστερήσεις στην Κίνα, αλλά υπήρξαν καθυστερήσεις παντού», σχολίασε η πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Έλεν Κλαρκ, συμπρόεδρος της επιτροπής.
«Πέρασε πολύς καιρός», παρατήρησαν οι ειδικοί, μεταξύ του εντοπισμού μιας εστίας επιδημίας άγνωστης προέλευσης πνευμονίας το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου του 2019 και την κήρυξη στις 30 Ιανουαρίου από τον ΠΟΥ κατάστασης υγειονομικής έκτακτης ανάγκης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με την επιτροπή, ο ΠΟΥ θα έπρεπε να έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ήδη από την πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Κρίσεων στις 22 Ιανουαρίου. Ωστόσο, ακόμη κι αν είχε κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης μία εβδομάδα νωρίτερα, τα πράγματα δεν θα είχαν αλλάξει πολύ λόγω «της αδράνειας τόσων χωρών», παραδέχθηκε η Κλαρκ.
Διότι μόνο στις 11 Μαρτίου 2020, όταν ο Τέντρος χαρακτήρισε την κατάσταση πανδημία, οι χώρες συνειδητοποίησαν το μέγεθος του κινδύνου.
«Χαμένος μήνας» ο Φεβρουάριος του 2020
Από αυτή την άποψη ο Φεβρουάριος του 2020 ήταν «ένας χαμένος μήνας» στη διάρκεια του οποίου πολλές χώρες θα μπορούσαν να είχαν λάβει μέτρα για να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού.
«Καθυστερήσεις, δισταγμοί και άρνηση» επέτρεψαν στη επιδημία να εξαπλωθεί, καταλήγει η έκθεση των ειδικών.
Το πάνελ συνιστά στις κυβερνήσεις και τη διεθνή κοινότητα να υιοθετήσουν χωρίς καθυστέρηση μεταρρυθμίσεις με στόχο την αλλαγή του παγκόσμιου συστήματος προετοιμασίας, προειδοποίησης και αντιμετώπισης των πανδημιών.
Για τον λόγο αυτό οι ειδικοί προτείνουν μια σειρά μέτρα, όπως η δημιουργία ενός Παγκόσμιου Συμβουλίου Αντιμετώπισης Υγειονομικών Απειλών, αλλά και η εφαρμογή ενός νέου παγκόσμιου συστήματος παρακολούθησης που θα βασίζεται «σε πλήρη διαφάνεια». Το σύστημα αυτό θα δώσει στον ΠΟΥ τη δυνατότητα να δημοσιεύει αμέσως πληροφορίες για επιδημίες που ενδέχεται να εξαπλωθούν και να γίνουν πανδημίες χωρίς να ζητεί την έγκριση των χωρών.
Εξάλλου η θητεία του προέδρου του ΠΟΥ θα πρέπει να είναι μία και να περιορίζεται στα επτά χρόνια προκειμένου να αποφεύγει να υποκύπτει σε πολιτικές πιέσεις.
Η επιτροπή των ειδικών προτείνει επίσης μια σειρά μέτρων άμεσης εφαρμογής προκειμένου να ανασχεθεί η εξάπλωση της covid-19, ζητώντας μεταξύ άλλων από τις πλούσιες χώρες να προσφέρουν περισσότερες από 2 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων ως τα μέσα του 2022, εκ των οποίων τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο ως τον Σεπτέμβριο, σε 92 χώρες με μικρό ή μεσαίο εισόδημα.
Παράλληλα ο ΠΟΥ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου θα πρέπει να καλέσουν τις κυβερνήσεις και τις φαρμακοβιομηχανίες για να καταλήξουν σε μια συμφωνία εθελοντικής άρσης των πατεντών των εμβολίων και μοιράσματος των τεχνολογικών γνώσεων για την παραγωγή τους προκειμένου να αυξηθεί η παρασκευή εμβολίων κατά της covid-19.
«Αν δεν μπορέσει να επιτευχθεί συμφωνία μέσα σε τρεις μήνες, τότε θα πρέπει να αρθούν αμέσως οι πατέντες των εμβολίων», τόνισε η Κλαρκ.
Πηγή: Reuters, ΑΠΕ – ΜΠΕ, AFP
